صنعت مخابرات در افغانستان؛ فرصت‌ها و چالش‌ها

اسفندیار

هفدهم ماه می برابر است به روز جهانی ارتباطات مخابرات و این مناسبت در اکثر کشورهای جهان به منظور گرامی داشت از انقلاب تکنولوژی مخابراتی ودست آورد جامعه بشری که جهان را به دهکدی کوچک تبدیل کرد و نیز برای بهبود و چشم انداز بهتر صنعت مخابرات تجلیل می شود. این روز نمایانگر سیر تکاملی همیشگی یکی از مهمترین و تاثیر گذارترین ابزار زندگی بشری است و فرصتی برای افزایش آگاهی نسبت تمام فن‌آوری‌های فعال در این زمینه می‌باشد. از سال ۱۹۶۹ به بعد روز جهانی ارتباطات و مخابرات که از سوی اتحادیه بین المللی مخابرات تعیین شده است بزرگداشت می‌شود. آنچه اشاره شد هدف اصلی این روزبرجسته کردن اهمیت ارتباطات و نحوه انتقال اطلاعات به سراسر جهان و همین‌گونه افزایش آگاهی از میزان آهمیت بالای ارتباطات در زندنگی بشری و تشویق توسعه فن‌آوریهای مورد استفاده در این حوزه است.

افغانستان هم که در دو دهه  اخیر در عرصه مخابرات جهش قابل ملاحظه‌ای داشته و شاهد رشد وتوسعه بی سابقه یی در عرصه مخابرات و تکنالوژی بوده می‌طلبد تا فرصت ها و چالش‌ها در این زمینه به بحث گرفته شود‌. افغانستان در مقیاس به کشورهای منطقه به ویژه کشورهای همسایه که خیلی بیشتر و پیشتر  در این عرصه تجربه دارند تا حدودی برابری ورقابت کرده می تواند. در عین زمان برخی مشکلات ونارسایی هایی نیز موجود است که باعث شده شهروندان کشور گاهی لب به انتقاد از این بخش بگشایند.

اما پیش از اینکه به بحث اصلی بپردازیم قابل یاد آوری است که از هفته‌ها به اینسو تلاش نمودیم تا دیدگاه وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی را در خصوص فرصت‌ها و چالش‌ها در حوزه سکتور مخابرات به ویژه ده درصد مالیه از کردیت کارت‌های شهروندان داشته باشم ولی موفق نشدیم.

در بحث دست آوردها باید گفت که اکنون در افغانستان چندین شبکه مخابراتی فعالیت دارند که در زمینه های اطلاعاتی ومخابراتی ارائه خدمات می نمایند و میلیون‌ها دالر وارد سیستم مالی این کشور می‌کنند. در حدود نود درصد از شهروندان کشور یا به طور مستقیم ویا بالواسطه به این خدمات دسترسی دارند.  شماری زیادی از ولایات افغانستان اینک به شبکه فایبر نوری وصل است که عاید سالانه آن به میلیون‌ها دالر  میرسد.

عاید سالانه گردآوری تکس کریدت کارت‌ها میلیارد ها افغانی وارد سیستم عایداتی دولت افغانستان میکند. مالیات کمپنی‌ها مخابراتی نقش مهم در عواید دولت دارد. تنها شرکت دولتی افغان تلیکام وکمپنی سلام بخشی مهمی از عواید ملی کشور را می سازد.

شبکه‌های مخابراتی توانسته هزاران فرصت شغلی مستقیم و غیر مستقیم ایجاد وبرای ده ها هزار تن از شهروندان کشور که شامل کارمندان مسلکی، غیر مسلکی، قراردادیان، کسبه کاران و فروشنده گان وسایل وتجهیزات مخابراتی می‌شود کار آفرینی نمایند. تنها شغل غیر مستقم که از این منظر ایجاد شده است بیشتر از ۲صد هزار تن عنوان شده  و از عاید به دست آمده آن صدها هزار تن زنده گی خود را به پیش می برند و خانواده های زیادی اند که وابسته به این شغل ها میباشند.  آنچه تا این‌جا گفته شد بخش مختصر از فرصت‌ها در بخش سکتور مخابرات بود و بی‌گمان که این صنعت ظرفیت بیشتر را در خود نهفته دارد که اگر در ابعاد مختلف آن توجه شود می‌تواند بیشتر و بهتر از این موثر باشد.

حالا با این همه، در بخش مشکلات وچالش‌ها هم می‌شود به نکاتی اشاره کرد که با رفع آن‌ها می‌توان یک دور نمای بهتر به سکتور مخابرات ترسیم کرد.

عدم شفافیت دقیق در پروسه جمع آوری ده درصد مالیه بر کریدت کارت‌ها، از سوی شرکت‌های مخابراتی، سراسری نگردیدن زمینه بهره گیری از خدمات مخابراتی در کشور، پایین بودن کیفیت خدمات مخابراتی، بلند بودن نرخ این خدمات و برخی دیگر از نا رسایی ها که کما بیش به توجه نیاز دارند.

اولین چالشی که میتوان به آن اشاره کرد بحث ده درصد مالیه بر کردیدت کارت‌های شهروندان است که از یک‌سو با شرایط زندگی مردم زیاد سازگار نیست و از سوی هم انتقادات را مبنی بر عدم شفاف بودن این پروسه به همراه دارد. در سال ۱۳۹۴ بر اساس فرمان رئیس‌جمهور حکومت گذشته و فیصله کابینه، بر کارت اعتباری مشتریان ۱۰ درصد مالیات وضع شد. اما نبود یک سیستم شفاف در خصوص عواید به دست آمده در سال‌های گذشته منجر به فساد مالی عظیمی شد. وزرای پیشین مخابرات بارها مدعی شده اند که محصولات مخابراتی حیف و میل شده‌است.

با سقوط حکومت گذشته و با روی کار آمدن دوباره امارت اسلامی، سال گذشته نجیب الله حقانی سرپرست وزارت مخابرات وعده سپرد تا چگونگی دریافت مالیات ده درصد بر کریدیت کارت‌ها را بررسی می‌کنند. اما آنچه قبلا هم اشاره شد با تماس های پی هم به وزارت مخابرات، موفق به دریافت جزییات از پیشرفت‌ها در این زمینه نشدم.

خالق‌داد اسدی باشنده کابل می‌گوید که محصول ده درصد مالیه در تضاد با وضعیت بد اقتصادی زندگی مردم قرار دارد و این پروسه بهتر است لغو شود و اگر منحل نمی شود حد اقل شفاف و حسابده عمل کند.

به گفته آقای اسدی حکومت گذشته سراپای فاسد بود و در تبانی با شرکت های مخابراتی این مقدار پول را زیر عنوان مالیات از مردم بی چاره غارت می کردند.

وی افزود که امارت اسلامی باید این بار اضافی را از دوش مردم بی بضاعت بردارد. او با انتقاد از خدمات مخابراتی در کشور میگوید که با توجه به کشورهای منطقه و جهان کیفیت خدمات مخابراتی در افغانستان پایین است و برعکس نرخ این خدمات خیلی بلند و دور از توان مردم میباشد. مثلا انترنت (تری جی) یا نسل سوم به سطح مشابه خود درکشور های همسایه ومنطقه نمی باشد؛ نه سرعت لازم را دارد ونه هم می تواند انتظاری را که کار بران از آن دارند را بر آورد.

به باور او شرکت های مخابراتی به انحای مختلف پول شهرندان را میخورد و باید از خدمات آنها نظارت شود. نسیم یکتن دیگر از شهروندان میگوید که شرکت‌های مخابراتی همیشه اضافه ستانی میکنند و پرداخت‌های آنان مطابق به یک سیستم شفاف صورت نمی گیرد. باید وزارت مخابرات جلو اضافه ستانی های این شرکت‌ها را بگیرد.

به گفته او سیستم محاسبه مکالمه در سیمکارت ها بر اساس ثانیه است. اما اگر ده ثانیه صحبت کنیم همان یک دقیقه محاسبه می شود. شماری زیادی از شهروندان باور دارند که شرکت های مخابراتی با استفاده از تبلیغات فریبنده و نا آگاهی مردم  برخی خدمات و بسته‌های چون اهنگ تماس و پیشکش‌های غیر ضروری دیکر را به طریق مختلف در سیم کارتها فعال میکنند روزها و حتی ماها با تمدید آن پول مردم را حیف و میل میکنند.

سراسری و فراگیر نبودن خدمات مخابراتی از دیگر چالش‌های است که میشود به آن اشاره کرد. هنوز در بسیاری از نقاط کشور خدماتی مخابراتی فعال نیست و مردم در این خصوص با مشکلات زیادی دست به گریبان است.

شرکت های مخابراتی هنوز موفق نشده اند تا دامنه خدمات خود را در آن نقاط دور دست گسترش دهند. شهروندان میگویند حالا که در افغانستان امنیت تأمین است باید به این چالش رسیدگی شود.