در پیوند به روز جهانی محیط زیست؛نگرانی‌ها از وضعیت محیط زیست در افغانستان

پنجم جون برابر با پانزدهم جوزا روز جهانی محیط زیست است. مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۷۲ این روز را به‌عنوان روز جهانی محیط زیست (WED) نامگذاری کرد.

یادهانی این روز به منظور افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و گونه‌های زیستی‌جانوری، به‌عنوان روز محیط زیست انتخاب شده‌است.

سالانه در سراسر جهان محافل گرامی داشت  به مناسبت این روز با شعار مختص به سال برگزار می‌شود. مراسم‌های این روز می‌تواند به اشکال مختلف مانند: گردهمایی، همایش‌های بایسکل  سواری، نمایش تیاتر، مسابقات نقاشی و مقاله‌نویسی در مکاتب، نهال شانی و  فعالیت‌های مربوط به محیط زیستی که برای جلب توجه عمومی به مسائلی محیط زیست صورت میگیرد، باشد. همین‌گونه در سال‌های گذشته عموما متناسب با شعار روز محیط زیست کمپیاین های گوناگون برای افزایش آگاهی درباره مشکلات محیط زیست مانند آلودگی هوا، آلودگی ناشی از پلاستیک، تجارت غیرقانونی حیات وحش، افزایش سطح دریا و امنیت غذایی و غیره به‌راه انداخته می‌شد.

شعار امسال روز جهانی محیط زیست “تنها یک زمین” انتخاب شده و کمپاین های سال ۲۰۲۲ خواستار تغییرات متحول کننده در سیاست‌ها و انتخاب‌هاست تا ایجاد زندگی پاک‌تر، سبزتر و پایدار در هماهنگی با طبیعت را عملی کند.

اما وضعیت روند افزاینده بحران‌های زیست‌محیطی در جهان و به خصوص افغانستان بسیار ناگوار است و یادآوری اهمیت پاسداشت و حفاظت از محیط زیست افغانستان  بیش از هر زمان دیگر یک ضرورت است.

افغانستان یکی از کشورهایی است که در فرآیند تغییرات اقلیمی آسیب‌های بسیاری دیده و در بسیاری از حوزه‌ها همچون آب و خاک و آلودگی هوا وضعیت بسیار نگران کننده داشته است.

عموما در افغانستان چهل سال اخیر، به‌سبب افزایش جنگ‌های داخلی، استفاده بی‌رویه از منابع تجدید پذیر، تخریب سرزمین و بی‌توجهی به توان اکولوژیک وبرخی  چالشهای دیگر محیط زیستی، تصویری که برای آینده وجود دارد، متاسفانه روشن نیست. در اخیرین مورد هم دو خبر ناخوش آیند را نسبت به محیط زیست داشتیم که آتش گرفتن جنگلات نورستان و کنر بود.

خشکسالی و کمبود آب زیر زمینی درکلان شهرها یکی دیگر از مهمترین نگرانی‌های محیط زیست و زندگی میلیونها شهروند افغانستانی است.

با این حال محیط زیست این کشور که روز های دشواری را سپری نموده و زخم های عمیقی از اثر تیره روزهای چند دهه جنگ برسینه دارد بیشتر نیاز به التیام ومراقبت دارد. از سوی دیگر در افغانستان افزون بر همه نارسایی های اجتماعی وفرهنگی، عدم مسؤولیت پذیری افراد در قبال ماحول ومحیط شان نیز نگران کنند وآسفبار است.

ضیاالدین قیام، باشنده کابل موجودیت محیط زیست سالم را از نیازمندی مبرم جامعۀ بشری دانسته واز رابطۀ تنگاتنگ میان انسان ومحیط زیست سخن گفت: «اگر انسان زمینه رشد محیط زیست را فراهم سازد، در واقع زمینه زندگی خویش را مساعد کرده است، برعکس اگر زمینه تخریب محیط زیست را مهیا کند زمینه از میان بردن زندگی خود را نیز آماده ساخته است».

وی با اینکه حفظ ونگهداری محیط زیست را مسؤولیت ملی همه شهروندان میداند اما فراهم ساختن یک محیط سالم را مسؤولیت حکومت عنوان نموده گفت:«مسؤولیت حکومت ها در ایجاد یک زندگی شهری مساعد ساختن اساسات یک زندگی شهری است که آن اساسات عبارت اند از: سستم کانالیزاسیون مجهز، محیط پاک، پارک های سرسبز ، برق، سرک اسفالت ، آب صحی وغیره وسایلی که بتواند ماحول زندگی را بهتر سازد و زمینه رشد انسانها وطبیعت سالم برای زندگی نمودن را مساعد سازند، میباشد».

آقای قیام میگوید که آگاهی و روشنگری در جامعه نسبت به محیط زیست سبب میشود تا درک شهروندان نسبت به محیط زیست بلند رود و مردم آگاهانه در حفظ آن سهم بگیرند.

خان محمد یکتن دیگر از شهروندان کابل با انتقاد از عدم همکاری مردم در خصوص حفظ محیط زیست میگوید که فضا شهر کابل مسموم کننده است و اکثر شهروندان توجه به محیط زیست ندارند.

به باور او کم کاری ادارات زیدخل در امور محیط زیستی و فرهنگ پایین شهر نشینی  در میان مردم دست  به دست هم داده تا شهر آلوده و محیط نا سالم داشته باشیم.

وی افزود که حکومت باید جلو آنچه که به محیط زیست؛ حیات وحش، جنگلات و اب لطمه میزند بگیرد و اقدام به ایجاد پارک های ملی وحفاظت از حیات وحش که بی رویه شکار می‌شوند نماید.

با این حال آنچه که قبلا نیز اشاره شد محیط زیست اصطلاحی که به انسان و فعالیت های او مرتبط می‌شود و یا می توان محیط زیست را مجموعه‌ ای از عواملی طبیعی کرهٔ زمین مانند هوا، آب، اتمسفر، صخره، گیاهان و غیره که انسان را احاطه می ‌کنند، و هم عواملی که تنگاتنگ با زندگی موجودات زنده در کنش اند و اثرات مستقیم بالای حیات دارند دانست.

بناً روز محیط زیست در حالی از سوی کشورهای جهان گرامی داشت میشود که افزایش روز افزون آلودگی های محیط زیستی مشخصا گازات گلخانه‌ای هنوز هم از سوی کشور های بزرگ صنعتی در حال گسترش است.

اسفندیار