روزنامه اصلاح برای بار اول در ۲۹ دلو ۱۳۰۰ هش مطابق به ۱۸ فبروری ۱۹۲۱میلادی به نگارندگی و سر دبیری محمد بشیر در شهر خان آباد شروع به نشرات کرد. دراین نشریه بعد از شماره ۱۶ بجای مدیر و سر دبیر تنها سر دبیر وبجای محمد بشیر ، حافظ فیض محمد درج گردیده است.
در مرحله اول، این جریده در یک صفحه بروی کاغذ نازک شکری رنگ در مطبعه سنگی خان آباد نشر میگردید. موضوعات این جریده را سر مقاله، مطالبی در باره حوادث داخلی، حوادث خارجی، ادبیات، مسایلی برای سر گرمی و مقالات علمی تشکیل میداد. در پیشانی اخبار درج شده بود.
حفاظت از زمین، مسئولیت همگانی است
زمین به‌عنوان سفره پربرکت در زندگی شهروندان، دارای اهمیت ویژه اقتصادی، سلامتی، اجتماعی و محیط زیستی است. تمامی دستاوردها در روی زمین شکل می‌گیرد و همه تلاش‌ها بالای همین سفره حیاتی انجام می‌شود. از بناها و ساختمان‌های آسمان‌خراش گرفته تا آموزش، تحصیل، تحصیل مهارت‌ها و کارها، اقتصاد، تربیت، طبابت و … همه درروی زمین صورت گرفته است. گاهی اندک‌ترین بی‌مهری و قهر زمین با انسان‌ها، باعث تباهی و قتل‌های دسته‌جمعی می‌گردد که سالها نمیتوان خسارت آن را جبران کرد. بر این اساس، می‌طلبد که انسان‌ها برخورد خویش را با طبیعت نرم و سالم ساخته و از خشونت و تندروی در هنگام استفاده از سفره‌های زمینی، خودداری کنند. اما با تأسف باید گفت به هراندازه که مردم با علم و تکنالوژی همراه شده‌اند، به همان اندازه برداشت‌ها و استفاده‌ها بی‌رویه‌تر و قهرآمیز ترشدِ است. از طرف دیگر جمعیت روزافزون، تغییرات اقلیمی، عدم توازن در جابجایی نفوس، توقعات فزاینده انسان‌ها از طبیعت، خشک آبی‌ها و پدیده‌های طبیعی، هرکدام آسیب‌های فراوانی را بالای زمین وارد کرده است. در افغانستان نیز علاوه بر عوامل متذکره، جنگ و ناامنی، آثار منفی خویش را بالای طبیعت این سرزمین گذاشته و اگر روند به همین منوال ادامه پیدا کند، محیط زیست کشور ما با تهدیدهای گوناگون مواجه خواهد شد.
در این مقاله در ارتباط به‌روز جهانی زمین پاک، به مسئولیت‌های همگانی در مراقبت و محافظت از زمین اشاره می‌شود. اهمیت این مسئله ازآنجاست که آلوده شدن زمین و تخریب آن، زندگی را برای همه مخلوقات اعم از انسان‌ها و حیوان دشوار و غیرممکن می‌سازد و باعث انتشار بیماری‌های کشنده در بین مردم خواهد گردید. بر این اساس، همگان باید نسبت به مسئولیت‌های شان در قبال زمین و طبیعت آگاه باشند و باعث خشم و نفرت این سفره پربرکت و حیاتی نشوند. در ابتدا به چند نمونه از مسئولیت‌ها در قبال زمین اشاره و سپس راهکارهای مهم بیان می‌گردد.
۱- مسئولیت خانواده‌ها: خانواده‌ها به‌خصوص مادران بزرگ‌ترین نقش و سهم ارزنده را در حفاظت و مراقبت از زمین‌دارند. از ترویج فرهنگ محیط‌زیستی در وجود فرزندان و اعضای خانواده گرفته تا مدیریت زباله‌ها و چگونگی مصرف آب و برق و مواد سوختی، همه این موارد، نقش مادران را در حمایت از زمین پاک، برجسته می‌سازد. خانواده‌های که در شهرها زندگی می‌کنند در بخش‌های کنترل زباله، چگونگی مصرف آب و برق، سبزی‌کاری و آبیاری نهال‌ها، تربیت درست فرزندان و تشویق آنان به حمایت محیط زیست، نقش بزرگی را در پاکی زمین و طبیعت دارا هستند. خانم‌های که دردهات و قریه‌ها زندگی می‌کنند، باید در قسمت استفاده از کودها در زمین، حمایت از علفچرها و از بین نبردن آن، عدم تشویق فرزندان و کارگران به قاچاق علفزارها، بوته‌ها و جنگل‌ها، از نقش‌های مهم زنان و خانواده‌ها است. زباله‌های خانگی، پس‌مانده غذا، پلاستیک، آهن، میوه‌های فاسد شده، از دیگر عواملی است که توسط خانواده‌ها، باعث آلودگی زمین می‌گردد. حتی پلاستیک صدها سال در داخل زمین‌مانده قابل‌حل شدن نیست
۲- مراقبت‌های اجتماعی: افرادی که بیرون از خانه در اجتماع بسر می‌برند نیز، در قبال محیط زیست زمین پاک مسئولیت دارند. مردم باید در هنگام کار در ساختمان‌ها، کارخانه‌ها، زمین‌های زراعتی، کسب‌وکار در بازارها، نهایت احتیاط کنند که کوچک‌ترین آسیب به طبیعت و محیط‌زیست وارد نسازند. بزرگان و وکلای گذر هر منطقه نیز، با ایجاد برنامه‌های مشارکت محور و مردمی، جوانان را برای حشر عمومی، در جهت نهالشانی، جمع‌آوری زباله و پاک کاری، بسیج کنند.
۳- راهکارهای دینی و اخلاقی: یک بخش مهم از وظایف و مسئولیت مسلمانان را دستورات دینی تشکیل می‌دهد. در ارتباط به زمین و مراقبت و محافظت از آن نیز، در متون دینی و قرآن کریم، دستورات زیادی آمده است. مثلاً در سوره هود آیه ۶۱، آمده که خداوند شمارا در زمین خلق کرد و آبادانی آن را به عهده شما گذاشته است. در آیه ۳۰ سوره انبیا آمده است، زندگی همه به آب بستگی دارد و باید از آن مراقبت و محافظت شود. درمجموع به کمک توصیه‌ها وسفارشات دین مبین اسلام، می‌توان در پاک نگه‌داشتن زمین و محیط زیست، بهره گرفت. رهنمودها و توصیه‌های دینی و اخلاقی برای مردم، از پشتوانه محکم‌تری برخورداراست.
۴- راهکارهای آموزشی و ترویجی: رسانه‌ها، مطبوعات، شبکه‌های اجتماعی و نهادهای فرهنگی، باید برنامه‌های آگاهی دهی را درباره اهمیت زمین، چگونگی مراقبت و مواظبت از آن و پیامدهای تخریب زمین، روی دست بگیرد و به شکل متواتر به مردم بازگو نمایند. تا فرهنگ بیشتر حمایت از زمین، مبارزه با عوامل آلوده‌کننده آن، در بین شهروندان نهادینه گردد. بدون آموزش کامل مردم درباره محیط‌زیست و حمایت از زمین، نمیتوان به محیط‌زیست سالم دسترسی پیدا کرد.
داوود ناظری