خونریزی در واریس مری

واریس مری عبارتست از ورید های بزرگ و متوسع شده و غیر طبیعی در قسمت پایینی مری است.  مری (لوله ای است که گلو را به معده وصل می کند). واریس مری اغلب در افراد مبتلا به سیروز جگر بروز می کند ودر درجه اختلال عملکرد کبدی ریسک، فاکتور مهم در خونریزی از واریس می‌باشد.

سیروز کبدی یکی از بیماری‌های نسبتاً شایعی است و یکی از عوارض اصلی سیروز  خونریزی هضمی فوقانی می‌باشد. مورتالیتی و موربیدیتی آن نیز بسیار بالا می‌باشد. به طوری که هر اپی‌زود خونریزی ۳۰ درصد مورتالیتی به همراه دارد. به علاوه شانس خونریزی مجدد در طی سال اول ۷۰ درصد می‌باشد. خونریزی از واریس در ۴۰ درصد از بیماران سیروز دیده می شود.

پیشرفت و بزرگ شدن واریس چگونه است؟

 براساس مطالعات مختلفی که تاکنون انجام شده است. در یکی از مطالعات که بر روی ۲۰۶ بیمار مبتلا به سیروز انجام گرفت ۱۱۳ تن بدون واریس و ۹۳ نفر مبتلا به واریس‌های کوچک بودند، و در طول مدت ۳۷ سال که بیماران تحت نظر و تحت اندوسکوپی سالیانه قرار گرفتند نتایج زیر به دست آمد

۱- واریس‌های جدید، ۵ درصد در سال و ۲۸ درصد در سه سال اتفاق می‌افتد

 ۲- واریس‌های کوچک، ۱۲ درصد در سال اول و ۳۱ درصد در سال دوم تبدیل به واریس‌های بزرگ شدند

۳-  وجود نقاط اریتم روی واریس در نخستین آندوسکوپی ناشی از الکل بوده

پورتال هایپرتانسیون و خونریزی هضمی

 خونریزی از واریس‌ها و آنسفالوپاتی کبدی و آسیت، سه عارضه اصلی سیروز کبدی می‌باشد. البته این عوارض نتیجه پورتال هیپرتنش ناشی از سیروز کبدی می‌باشد در پورتال هایپرتنشن افزایش ۶ میلی‌متر ستون سیماب یا بیشتر در فشار سیستولی بروز می‌کند. پورتو سیستمیک کولترال به دنبال این پورتال هایپرتنشن تشکیل می‌گردد. این کولترال‌ها اجازه می‌دهد که آمونیاک که می‌بایست در کبد به یوریا تبدیل شود، بدون تبدیل  شدن به یوریا وارد جریان خون سیستمیک شده و عوارض مغزی از جمله آنسفالوپاتی را باعث شود. عمدتاً پورتال هایپرتنشن با احتباس کلیوی سدیم و آب همراه است که باعث ایجاد آسیت خواهد شد. یکی از عوارض عمده پورتال هایپرتنشن و تشکیل عروق کولترال، واریس‌های مری می‌باشد

تشخیص واریس‌های مری

 همه بیمارانی که با تشخیص سیروز کبدی بستری شده‌اند باید تحت اندوسکوپی فوقانی دستگاه هضمی قرار ‌گیرند. در صورتی که در اندوسکوپی این بیماران واریس مشاهده نشد، اقدام بعدی چه می‌باشد؟ این بیماران هر ۳-۲ سال یک بار می‌بایست با اندوسکوپی فوقانی بررسی شوند

فاکتورهای پیش‌بینی کننده خونریزی در واریس شامل موارد زیر می‌باشد.

Location of Varicos-1

 ۲-اندازه واریس

۳- شرایط کلینیکی مریض

 ۴- فشار واریس

واریس‌ها در کدام قسمت از دستگاه گوارش به وجود می‌آیند؟

 شایع‌ترین محل برای ایجاد واریس، قسمت دیستال ازوفاگوس معده و رکتوم می‌باشد. هرچند از لحاظ تئوری، در هر قسمت از دستگاه گوارش امکان تشکیل واریس وجود دارد. واریس‌ها با بزرگ شدن و پیشرفت سطحی‌تر می‌گردد، خصوصاً در ناحیه دیستال مری، واریس‌ها سطحی‌تر است.وشبکه وعایی غنی بوده بنابراین در قسمت دیستال مری، احتمال خونریزی در واریس این قسمت‌‌ها بیشتر است. همچنین در واریس‌هایی که در فوندوس معده تشکیل می‌شوند، احتمال خونریزی بیشتر است.

اندازه واریس

 آیا بین اندازه واریس و شانس خونریزی از واریس رابطه‌ای وجود دارد؟

 براساس قانون لاپلاس هر چقدر اندازه واریس بزرگتر باشد، شانس خونریزی از آن بیشتر خواهد بود.

اندازه واریس به صورت زیر طبقه‌بندی می‌شوند.

– واریس‌های کوچک که در مری قرار می‌گیرد. F1

 داشته tortuou درینصورت
وریس حالت F2-

 بوده ویک سوم مری را اشغال نموده باشدoil-shape واریس‌های بزرگتر که F3.

شکل واریس

 در شدت خونریزی از واریس موثر است.

۱-red sign است.

۲- Cherry red spot

۳- Hemato cystic

۴- (Blood blisters)

کلینیک:

خونریزی بشکل میلنل ویا هیمتومیزسس وعوارض ناشی از خونریزی میباشد

درمان واریس مری

اولین هدف از درمان واریس مری، جلوگیری از خونریزی است. خونریزی واریس مری، خطر مرگ را در پی دارد. اگر خونریزی اتفاق بیفتد، راه هایی برای توقف آن وجود دارد.

 ۱- راه های جلوگیری از خونریزی واریس مری

کاهش فشار خون در (ورید) باب، خطر خونریزی واریس مری را کم می کند. این درمان ها عبارتند از:

– داروهای کاهش دهنده فشار خون در ورید باب

– ligator استفاده از راه های توقف خونریزی واریس مری
۲- استفاده از  variceal ligation

۲-  داروهای کند کننده جریان خون به ورید باب

  portosystemic منحرف کردن جریان خون از ورید باب به سمت دیگر بوسیله عملیه  shunts.

۳- از این روش زمانی استفاده می شود که سایر روش های معالجوی موثر نباشند، و یا در افرادی که منتظر پیوند کبد هستند، به عنوان درمان موقتی به کار می رود.

 – پیوند کبد:

 افرادی که بیماری شدید کبدی دارند و یا کسانی که مکرراً دچار خونریزی واریس مری می شوند، می توانند کبد بیمار خود را با یک کبد سالم (از یک فرد دیگر) جایگزین کنند، یعنی پیوند کبد شوند.

پوهنیار دوکتور محمد یوسف (انوری)