ادامه جنگ، پیامدهای ناگواری را برای کودکان  به بارآورده است

عتیق الله

 بخش دوم

اونو وان مانین، رئیس این مؤسسه گفته که کودکان افغان هر روز با ترس از انفجار زندگی می‌کنند. براساس اعلام موسسه حمایت از کودکان، ۸۴ درصد از قربانیان مواد انفجاری باقی مانده از جنگ را کودکان زیر هجده سال تشکیل می‌دهند . ادامه جنگ پیامدهای ناگواری را برکودکان افغان داشته و اکنون ۳.۷ میلیون کودک افغان به دلیل ناامنی از رفتن به مکتب محروم هستند که ۶۰ درصد آنان را دختران تشکیل می‌دهند. علاوه بر آن ۷۰۰ مدرسه به دلیل خشونت در سال ۲۰۱۸ بسته بود. این نهاد خواستار توقف استفاده کودکان در جنگ شده و از جناح‌های درگیر خواسته تا امنیت مکاتب و بیمارستان‌ها را تامین کنند. در این بیانیه از افغانستان به عنوان جای خطرناک برای دوران کودکی یاد شده و افزوده که بسیاری از کودکان مجبورند به دلیل فقر در جاده‌های خطرناک کار کنند و یا هم به گروه‌های مسلح بپیوندند. بیستم نوامبر، روز جهانی کودک است. در این روز، دو سند مهم جهانی به منظور حمایت از حقوق کودکان به تصویب رسید. اعلامیه جهانی حقوق کودک و پیمان‌نامه بین‌المللی حقوق کودک، دو سند مهم بین‌المللی است که دولت‌های امضاکننده‌ اعلامیه و پیمان‌نامه را ملزم ساخته تا حمایت‌های لازم از کودکان انجام داده و شرایط مناسبی را برای رشد سالم آنان فراهم سازند. دولت افغانستان نیز از نخستین‌ کشورهایی است که پس از تصویب این دوسند مهم در نوامبر سال ۱۹۸۹، مدتی بعد یعنی در سال ۱۹۹۴ میلادی به آن پیوست. برمبنای این اسناد مهم بین‌المللی دولت افغانستان مکلفیت دارد تا مفاد این پیمان‌نامه‌ و اعلامیه را در سطح قانون‌گذاری، سیاست‌گذاری و برنامه‌های عملی خود رعایت کرده و گسترش دهد و همین‌طور حمایت‌های لازم را به منظور بقا رشد، پیشرفت و محافظت از کودکان انجام دهد. اما، با وجود پیوستن و تعهد افغانستان به این اسناد مهم بین‌المللی، آیا واقعاً روز جهانی کودک برای دولت و شهروندان به ویژه خانواده‌های این کشور اهمیت دارد؟ آیا با توجه به شرایطی که برای کودکان خود به‌بار آورده‌ایم می‌توانیم این روز را برای کودکان خود خجسته باد بگوییم؟ آیا کودکانِ ما باتوجه به فضای شرم‌آوری که برای‌شان خلق کرده‌ایم، می‌توانند نسبت به آینده‌ خود امیدوار باشند؟ افغانستان در حالی به استقبال از روز جهانی کودک و سی ساله شدن کنوانسیون حقوق کودک می‌رود که این کشور همیشه شاهد خبرهای خیلی ناگوار و شرم‌آور در باره‌ وضعیت کودکان بوده است. این خبرها طی روزهای اخیر، به مراتب‌ شرم‌آورتر و ناامیده‌کننده‌تر بوده است. کودکان در این کشور با بحران‌ها و آسیب‌پذیری‌های جدی مواجه‌اند. سوءاستفاده‌ی جنسی در محلات مختلف حتی در مکاتب فقر، سوءتغذی، محرومیت از آموزش و پرورش، کارهای شاقه و طاقت‌فرسا، استفاده در منازعات مسلحانه از سوی گروه‌های تروریستی و مخالفان دولت
استفاده برای خرید و فروش موادمخدر، عدم دسترسی کامل به خدمات صحی از جمله واکسین بهره‌کشی، قتل و کشتار در جریان منازعات مسلحانه، محرومیت از حق برخورداری از دوران کودکی، ازدواج‌های اجباری و قبل از وقت و ده‌ها مصایب دیگر از جمله موضوعاتی‌اند که کودکان در افغانستان با آن مواجه‌اند. آمارها از آسیب‌پذیری و محرومیت کودکان از حقوق اصلی‌شان در هر بخشی از حیات اجتماعی وحشت‌ناک و ناامیده‌کننده است. براساس ارزیابی نهادهای مسئول آسیب‌پذیری کودکان در افغانستان در ۲۴ دسته طبقه‌بندی شده است. در هریک از این طبقات، آمارهای آسیب‌پذیری و محرومیت به میلیون‌ها می‌رسد. امروز ۳.۷ میلیون کودک از رفتن به مکتب محروم اند، بیش از شش میلیون کودک در معرض خطر قرار دارند، نزدیک به دو میلیون کودک زیر پنج سال از سوءتغذی رنج می‌برند، چهل درصد کودکان دچار مشکل قدکوتاهی اند، ۱.۹ میلیون کودک مصروف انجام کارهای شاقه و طاقت‌فرسا اند، نزدیک به یک‌ونیم میلیون کودک به خدمات واکسیناسیون دسترسی ندارند. همین‌طور ده‌ها مصیبت دیگر امروز دامن‌گیر کودکان است. روزانه به تعداد کودکان یتیم و بی‌سرپرست افزوده می‌شود، نهادهای مسئول قادر به رسیدگی به وضعیت کودکان بی‌سرپرست و یتیم نیستند
کودکان یتیم و بی‌سرپرست پس از آن که از مراکز اصلاح و تربیت آزاد می‌شوند، دو باره به حالت خودشان رها می‌گردد.برعلاه‌ی این واقعیت‌های شرم‌آور، بحرانی بودن وضعیت آب‌وهوا نیز آسیب‌های جدی به سلامت و آینده‌ کودکان وارد می‌کند. جدی‌ترین آسیبی که از آلودگی هوا ناشی می‌شود، بر کودکان وارد . آلودگی هوا سلامت جسمی و روحی و روانی کودکان را شدیداً آسیب می‌زند و خانواده‌های کم‌تری متوجه پیامدهای منفی این مسئله بر سلامت و آینده‌ کودکان‌شان هستند. هرگاه دولت قادر به بهبود وضعیت هوای آلوده نیست خانواده‌ها می‌توانند به‌خاطر آینده و سلامت فرزندان‌شان مشقت‌های بیشتری را تحمل کرده و از مواد سوختی دودزا کم‌تر استفاده کنند. آینده‌ فرزندان خود را نباید نابود کنیم و حداقل راهی را در پیش‌ بگیریم که برسلامت و آینده‌ فرزندان‌ ما کم‌تر آسیب برسد. در کُل، وضعیت برای کودکان در افغانستان شدیداً ناراحت‌کننده و ناامیده‌کننده است. بارها نهادهای معتبر بین‌المللی از افغانستان به عنوان «بدترین» و «خطرناک ‌ترین» کشور برای کودکان در سطح جهان یاد کرده‌اند. چند روز قبل، صندوق وجهی سازمان ملل متحد در افغانستان، یونیسف، اعلام کرد که این کشور از نگاه مرگ‌ومیر کودکان زیر پنج‌ سال پس از آنگولا و سیرالیون در سطح جهان در جایگاه سوم قرار دارد. این وضعیت واقعاً برای دولت‌مردان و نهادهای مسئول شرم‌آور است. هرگاه دولت افغانستان برمبنای تعهدات بین‌المللی و داخلی خود در راستای بهبود وضعیت برای کودکانی که بیش از نیمی جمعیت افغانستان را تشکیل می‌دهند اقدام جدی و فوری نکند، به یقین آینده‌ این کشور فلج و فلاکت‌بارتر از امروز خواهد بود و روز جهانی کودک برای کودکان در این کشور، روزِ خجسته‌ نخواهد بود.