آب هیرمند به تالاب خشکیده هامون در افغانستان و ایران رسیده است

مقام‌های محلی ولایت نیمروز در جنوب افغانستان از رسیدن آب رودخانه هیرمند به تالاب هامون خبر دادند. این تالاب سال‌ها است که خشکیده و تقریباً ۱۹ سال است که آب هیرمند به این تالاب نریخته است. رسانه‌های ایران هم گزارش داد‌ه‌اند که رسیدن آب هیرمند به ولایت سیستان و بلوچستان شهروندان این کشور را نیز خوشحال کرده است.

محمد جعفر اثر، رئیس محیط زیست ولایت نیمروز افغانستان به بی‌بی‌سی گفت که حدود یک هفته است که آب هیرمند به نیمروز رسیده و بتازگی به تالاب هامون ریخته است.

او می‌گوید که دو سال قبل نیز آب هیرمند به تالاب هامون رسید ولی به دلیل خشکسالی بیش از حد این آب ذخیره نشد و حتی کام تشنه هامون را نیز تر نکرد.

این مقام افغانستان می‌گوید که دلیل رسیدن آب رودخانه هیرمند به هامون، افزایش میزان بارندگی در مناطق مرکزی افغانستان است که رودخانه هیرمند از آنجا سرچشمه می‌گیرد.

او می‌گوید که رسیدن آب هیرمند در نیمروز باعث شادی مردم شده و اکنون مردم برای کشاورزی آمادگی گرفته و در حال پاک کاری نهرهای زمین‌های خود هستند.

 اثر مدعی است که نیمروز
۳۰ سال خشکسالی را پشت سرگذاشته و این روند باعث شده که تمام اکوسیستم طبیعی در این ولایت بخصوص در اطراف تالاب هامون نابود شود. حتی پرندگان و حیوانات بومی که در اطراف این تالاب زندگی می‌کردند، یا نابود شده و یا اینکه از این محل مهاجرت کرده‌اند.

او امیدوار است که بارندگی امسال به حدی ادامه یابد که تالاب “هامون صابری” دوباره پرآب و اکوسیستم سابق آن دوباره احیا شود.

خوشحالی ایرانی‌ها از رسیدن آب هیرمند رسانه‌های ایران نیز گزارش داده که رسیدن آب هیرمند به ولایت سیستان و بلوچستان ایران شهروندان این کشور را نیز خوشحال کرده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست ولایت سیستان و بلوچستان ایران گفته که تلاش می‌کند آبی را که اخیراً از طریق هیرمند وارد این ولایت شده به سمت کانون‌های بحرانی و گرد و غبار هدایت کند.

وحید پورمردان، به خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) گفته که ولایت سیستان و بلوچستان بیش از دو دهه با خشکسالی روبه رو بوده
 این خشکسالی‌ها تأثیر بدی بر پوشش گیاهی، حیات وحش و اقلیم این ولایت بر جای گذاشته است.

او با اشاره به اینکه آب هیرمند برای تأمین ذخایر آبی و آب شرب در تالاب هامون استفاده خواهد شد، گفته که “برنامه‌های در دست اقدام برای احیای تالاب هامون را به خوبی مدیریت کنیم؛ مسیرهای ورودی به تالاب در حال لایروبی بوده و نزدیک به ۲۰ تا ۲۵ کیلومتر آب از شمال وارد تالاب هامون شده است.”

 پورمردان گفته که با مدیریت بهینه آبهای ورودی به این ولایت در تأمین آب شرب، آب کشاورزی و‎هم احیای تالاب هامون به خوبی عمل خواهد کرد و افزوده که در بارندگی‌های هفته آینده نیز شاهد ورود آب بیشتری به منطقه سیستان و‌بلوچستان خواهد بود.

به گفته او شیب موجود در جنوب این ولایت باعث شده که حجم زیادی از آب به دریا هدایت شود؛ “پیشنهاد این است که بتوانیم در آن مناطق بندهایی را ایجاد و آب را به میزان بیشتری نگهداری کنیم تا به این طریق از هدر رفتن آب در این منطقه جلوگیری شود؛ ورود حجم قابل توجه آب به این منطقه و همچنین مدیریت مناسب آن، زمینه را برای جلوگیری از به خطر افتادن گونه در حال انقراض “گاندو” فراهم کند.

وی با اشاره به کانون‌های گرد و غبار در این ولایت گفته که مدیریت آب‌های ورودی از طریق هدایت آب به کانون‌های گرد و غبار
 علاوه بر تقویت گونه‌های گیاهی و بومی منطقه از جمله «گز گلدانی» در تقویت بستر تالاب‌ها و هم تثبیت خاک منطقه نقش مهمی دارد.

وی در خصوص موضوع حقابه ایران از آب هیرمند گفته که ۸۲۰ میلیون مترمکعب آب حقابه سیستان و بلوچستان است که افغانستان باید در طول سال این میزان آب را به ایران بدهد؛ و ابراز امیدواری کرده با تعهد افغانستان به دادن حقابه مشکل آب این ولایت در فصل‌های مختلف حل شود.   

آب رودخانه هیرمند از ۱۹ سال پیش تاکنون به سبب قهر طبیعت و برخی عوامل دیگر قطع شده بود و تنها در زمستان برخی سال‌ها سیلاب‌های جزیی ناشی از بارندگی‌ها به صورت دشتمال از داخل افغانستان وارد سیستان می‌شد که مدت زمان جریان آب بسیار کوتاه بود و به تالاب بین المللی هامون نمی‌رسید.

دریاچه هامون

تالاب بین‌المللی هامون با ۵۶۰ هزار هکتار وسعت و ظرفیت آبی هشت تا ۱۰ میلیارد متر مکعب، طی دو دهه اخیر به دلیل خشکسالی و قطع جریان رود مرزی هیرمند به ایران خشک شده بود.

منبع اصلی تأمین آب دریاچه هامون رودخانه هیرمند است که از افغانستان سرچشمه می‌گیرد و در سال‌های اخیر میزان آب آن به دلیل خشکسالی به شدت کاهش پیدا کرده بود.

دو کشور ایران و افغانستان برای استفاده از آب هیرمند در سال ١٩٧٢ معاهده‎ای امضا کرده‎اند که بر اساس آن میزان سالانه آبی که از رودخانه هیرمند وارد ایران می‎شود مشخص شده است، اما ایران از میزان آبی که وارد این کشور می‌شود ناراضی است.

خشکی این تالاب برای ساکنان حاشیه این دریاچه که به مشاغلی چون صیادی یا حصیر بافی اشتغال داشتند، مشکلات معیشتی ایجاد کرده و به مهاجرت آنان از این منطقه منجر شده است. این دریاچه برای بسیاری از اهالی منطقه که شغل آنها دامداری و ماهی گیری بوده، اهمیت زیادی داشته است. بر اساس آمار، سالانه ۱۲ هزارتن ماهی از دریاچه هامون صید می‌شد.

براساس گزارش ها دریاچه هامون تا کمتر از دو دهه قبل هر ساله پذیرای بیش از یک میلیون پرنده مهاجر بود.با نابودی هامون ۱۵ هزار صیاد بی‌کار شدند و زنانی که با بهره گیری از نی‌های دریاچه به تولید صنایع دستی اشتغال داشتند منبع درآمد خود را از دست دادند.دامداران سیستانی مهاجرت کردند و ۸۰۰ روستا تحت تأثیر هجوم ریگ‎های روان دریاچه قرار گرفتند.

 بی بی سی