نماز و نقش آن در پیشگیری از جرم

یکی از مهمترین نیازهای درونی انسانها  نیایش دربرابر معبود یگانه است که با توجه به شکل وجودی انسان می توان گفت که،  نماز بهترین پاسخ به این نیاز می باشد،  نماز ریشه در آیات و روایات فراوان دارد انسانها در جامعه عمد تاً جنبه عدالت خواهی، حقیقت طلبی، کمال گرایی، زیبایی، دوستی و محبت طلبی را در اذهان خود می پرورانند از این رو جرم و جنایت را منفی می پندارند و در پی آنند که با ابزارهایی از وقوع جرم و جنایت جلوگیری نمایند اکنون این پرسش مطرح می گردد که نماز چگونه و با چه مکانیزمی از وقوع جرم و جنایت پیشگیری می نماید  فرضیه تحقیق  آن است که نماز، شخصیت انسان را تعالی می بخشد و او را به ابزار کنترل درونی مجهز کرده و جهتگیری مناسبی در رفتار انسانها  ایجاد می نماید، در نتیجه وقوع جرم و جنایت در جامعه نیز کاهش می یابد.

مفهوم پیشگیری: پیشگیری از لحاظ لغوی به معنی جلوگیری و دفع آمده است و پیشگیری کردن یعنی مانع شدن که به مفهوم اصطلاحی آن در علوم جنایی هماهنگی دارد پیشگیری امروزه در معنای پیش بینی کردن یا آگاه کردن و هشدار دادن بکار می رود در اصطلاح آنچه در ابتدا از این کلیمه  برداشت میشود که  به کار گیری اقدامات و تدابیر جزایی به منظور ممانعت از ارتکاب مجدد جرم توسط مجرمان یاسایر افراد جامعه بوده و جوامع  بشری برای مقابله با جرایم به طور عمده از مجازات ها استفاده می کرده اند پیشگیری از جرم از دیدگاه جرم شناسان به دو نوع صورت میگیرد موسع  و مضیق یعنی (عام و خاص) تعریف شده است پیشگیری در موسع شامل آن دسته از تدابیر و اقدامات است که از ارتکاب جرم جلوگیری می کند بدین سان هر اقدام جزایی واکنشی یا غیر جزایی کنشی مطابق این تعریف در گسترده پیشگیری از جرم جای می گیرد اما مفهوم مضیق در برگیرنده مجموعه تدابیر و اقدام هایی غیر جزایی کنشی با هدف مقابله به پدیده مجرمیت از رهگذر کاهش یا از بین بردن علل جرم زا و نیز تاثیر گذاری بر موقعیت هایی پیش جنایی است بنایرین پیشگیری بطور کلی به دو صورت پیشگیری جزایی (قهر آمیز واکنشی) و غیر جزایی (و غیر قهر آمیز کنشی) انجام میشود.

 پیشگیری وضعی از نگاه آموزه های اسلام : یکی از شیوه های پیشگیری از جرم  پیشگیری وضعی است که با تغییر وضعیت فرد و شرایط محیط مانند زمان و مکان درصدد آن است که از ارتکاب جرم توسط فرد مصمم به انجام جرم جلوگیری کند در میان آموزه های اسلامی نکات دقیق و فراوانی در این باره وجود دارد. در سیاست جنایی اسلام سه شیوه مبارزه علیه مجرمیت  وجود دارد.

مرحله اول – قبل از تصمیم گیری قطعی مجرم به ارتکاب جرم.

 مرحله دوم – پس از تصمیم گیری قطعی مجرم به ارتکاب جرم و قبل از تحقق عمل مجرمانه.

مرحله سوم – پس از اجرای فکر مجرمانه و تحقق مجرمیت.

در مورد مرحله اول تدابیر مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و غیره در جهت خشکاندن ریشه مجرمیت و ایجاد جامعه ای سالم به صورتی که تصمیم به ارتکاب جرم در ذهن افراد تحقق نیابد اعمال میگردد.                        در مرحله دوم که فرد تصمیم قاطع به ارتکاب جرم گرفته و شیوه های مرحله اول در او موثر نیفتاده، راه حل هایی که به کار گرفته می شود تا شخص مصمم به ارتکاب جرم نتواند تصمیم خود را عملی سازد. در این مرحله باید وضعیتی ایجاد شود که تحقق عمل مجرمانه را دشوار و پرخطر یا ناممکن سازد از این رو به این شیوه پیشگیری وضعی گفته می شود در این روش گاهی فرد در معرض  قربانی  یا متضرر مد نظر قرار می گیرد و با حمایت از او یا آنچه در معرض وقوع جرم است  آماج های جرم  از تحقق عمل مجرمانه جلوگیری می شود و در مواردی نیز با تغییر شرایط محیطی اعم از مکان و زمان وامکان تحقق جرم سلب یا وقوع آن دشوار تر می گردد. اما مرحله سوم یعنی پس از تحقق عمل مجرمانه نیز در سیاست جنایی اسلام از اهمیت زیادی برخوردار است  زیرا از طرفی به دلایل و عوامل وقوع جرم اعم از اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، و حتی ژنتیکی و تاثیر آنها بر وقوع جرم و همچنین محیط و وضعیت فرد در معرض مجرمیت و متضرر توجه و تاکید فراوان نموده و از طرف دیگر انسان را مسئول و پاسخ گوی اعمال خویش می داند.

نماز عامل دورى از گناه و پدیده جرمی: نمازگزار ناچار است که براى صحت و قبولى نماز خود از بسیارى از گناهان و پدیده جرمی  اجتناب ورزد مثلاً   یکى از شرایط نماز مشروع بودن و مباح بودن تمام وسایلى اسـت کـه در آن بـه کار مى رود مانند آب وضو و غسل  جامه اى که با آن نمازمى گزارد و مکان نـمـازگـزار این موضوع سبب مى شود که گرد حرام  و پدیده جرمی نرود و در کار وکسب خود از هر نوع حرام اجـتـناب نماید زیرا بسیار مشکل است که یک فرد تنها درامور مربوط به نماز به حلال بودن آنها مقید شود و در موارد دیگر بى پروا باشد  گویا آیه زیر به همین نکته اشاره مى کند ترجمه: ((  که نماز  انسان را  از زشتی ها و گناه باز مى دارد ))  بـالاخـص اگـر نـمـازگـزار مـتوجه باشد که شرط قبولى نماز در پیشگاه خداوند این است کـه نـمـازگـزار زکـات و حـقوق مستمندان را بپردازد غیبت نکند از تکبر و حسد بپرهیزد از مـشـروبات الکلى اجتناب نماید و با حضور قلب و توجه و نیت پاک به درگاه خدا رو آورد و به این ترتیب نمازگزار حقیقى ناگزیر است تمام این امور رارعایت کند. روى هـمـیـن جـهات , پیامبر گرامى ما صلى اللّه علیه و آله و سلم مى فرماید : نماز چون نهر آب صافى است که انسان خود را در آن شست وشو مى دهد اگر کسى در شبانه روز پنج مرتبه خود را با آب پاک شست وشو دهد هرگز بدن او آلوده و کثیف نمى شود هـمچنین کسى که در شبانه روز پنج مرتبه نماز بخواند و قلب خود را در این چشمه صاف معنوى شست وشو دهد هرگز آلودگى گناه بر دل و جان او نمى نشیند مسجد خانه قرآن، مدرسه عشق، مکتب دانش، مرز بینش و محل گرفتن فیوضات ربانیه از عالم قدس است  مسجد مکان تبلیغ وارشاد و هدایت مردم وعرضه کردن قوانین الهی و آشنا نمودن مردم با آن است  پایگاه اجتماع مردم و زمینه ساز ایجاد وحدت و همبستگی هر چه بهتر و بیش تر در میان اقشار مختلف اسلامی و دیدار با همدیگر در هر صبح و شام است. منبرمسجد، سنگر بزرگ نورافشانی مبلغان وگویندگان عالم و عامل می باشد منبری که جایگاه پیامبران و اوصیاء آنها و اولیاء الله می باشد محراب مسجد، محل جنگ وحرب است.

 نقش نماز در کاهش پدیده جرمی:  نماز یک زنگ بیداری و یک هشدار در ساعات مختلف شبانه روز است به انسان برنامه می‌دهد و از او تعهد می‌خواهد  به روز و شب اش معنا می دهد و از گذشت لحظه‌ها حساب می کشد  جمع‌ بندی راهکارهای اجرایی در تسهیل روابط جمعی و تقویت انضباط اجتماعی  می تواند  فرهنگ بی‌تفاوتی را  که یکی از ابزارهای موفقیت دشمن در زمینه  تهاجم فرهنگی اوست حذف نماید و به عبارت دیگر حذف فرهنگ بی تفاوتی از طریق راهکارهای اجرایی مصوّبه فقاهت اسلامی موجب استمرار و بیمه‌ی انقلاب اسلامی و حاکمیت صالحان و خنثی شدن ترفند دشمنان اسلام و نظام  اسلامی خواهد شد. زندگی بدون نماز، یعنی حیات بدون تحرّک، سرباز بدون اسلحه، آبشار بدون آب، کوه بدون قلّه، هوای بدون اکسیژن، آتش بدون حرارت و باد بدون برودت در زندگی بدون نماز انسان بصورت میّت متحرک ماشین کوکی و همانند عشق دروغین درمی‌آید  آخرین نظریه فلاسفه شرق و غرب این گونه عنوان شده است که زندگی مادی زمانی از پوچی و سرگردانی نجات می ‌یابد که به دامان نماز  پناه ببرد.

نتیجه گیری

 در نتیجه گفته می توانیم  دین قدمت فراوانی دارد اما نکات و آموزه های اسلامی در همه زمینه ها راه گشای انسان بوده و رنگ کهنه گی به خود نمی گیرد و در این زمینه انسان مومن و مسلمان باید با تقویت اخلاق و فرهنگ دینی از ارتکاب جرم و گناه پرهیز کند امید است که در جوامع  به ویژه  در جوامع اسلامی فرهنگ غنی اسلام مورد ظلم  قرار نگرفته و افراد جامعه بتوانند با تهذیب نفس از ارتکاب جرم به هر نحو که باشد پیشگیری کرده و جامعه  عاری از جرم و گناه داشته باشیم ان شاءالله.

پوهنیار محمد عظیم  “وردک”

منابع

۱- قرآنکریم

۲- ملک محمدی، مجید 1390 تاثیر نماز بر کاهش افسردگی، روزنامه اطلاعات، سال  1390 شماره 4081،

۳-  روزنامه کیهان، 1388، نماز صبح از سرطان جلوگیری می کند، شماره 19533

۴- ستوده، هدایت الله (1383)، آسیب شناسی اجتماعی جامعه شناسی انحرافات، تهران