عوامل موثردر رشد و انکشاف نوجوانان

رسول الله (ص) فرموده اند: « ما من مولود الی یولد علی الفطرة فابواه یهودانه  و نصرانه و مجسانه». ترجمه: « هر نوزادیکه تولد میشود به فطرت پس مادر و پدر است که آن را یهودی، نصرانی ومجوسی میسازند». الحدیث روا یت از ابو هریره است. بدون دلیل انسان یک مو جود اجتماعی بوده که متآثر ازعوامل فامیلی ومحیطی میباشد یعنی هرقدر محیط مناسب تر فراهم ګردد محصول خویش را فراهم میکند روی این ملحوظ عوامل که در اجتماعی شدن وتکمیل شخصیت نو جوانان باارزش پنداشته شده هرکدام رابه صورت مختصر تحت مطالعه قرارمیګیریم.

تآثیر خانواده دررشد نوجوانان: خانواده توسط دانشمدان طوری ګوناګون تعریف شده است ، برخی معتقد اند که خا نواده نخستین نهاد عمومی وجهانی است که برای رفع نیاز مندی های حیاتی وعاطفی انسان وبقای جامعه ضرورت است ۰

یابه عباره دیګر خانواده کوچکترین واحد زندګی اجتماعی است که بر اساس پیوند های خوبی استوار بوده که ساده ترین شکل خانواده زن وشوهر بوده وباموجودیت طفل رونق میګیرد. در دین مقدس اسلام خانواده به اساس نکاح

 (سنت محمد«ص») تشکیل شده که دونفر شاهد، ایجاب وقبول و مهر از جمله ارکان نکاح میباشد. ودر قران عظیم الشان را جع به رول واهمیت خانواده دراجتماع ایه های متعدد نازل گردیده است. که از ان جمله در ایه (3)  سوره النسا الله(ج)می فر ماید:

ترجمه: « به نکاح بگیرید ان زنانیکه شما انرا خوش دارید دو وسه ویا چهار  واگر شما از ان میترسید که دربین انها عدالت تامین کرده نمیتوانید پس یک زن را به نکاح بگیرید». به همین ترتیب خانوا ده وصیله تربیت ورکن طبیعی واساسی اجتماع ونخستین مکتب ومهد ا اصلی پرورش انسان میدانند ۰ عده دیګری معتقد اند خانواده عامل انتقال فرهنګ ، تمدن، اداب وسنن موجوده بوده واهمیت ان دایمی است ۰

برخی دیګری معتقد اند که خانه وخانواده مکانی است که کودک با تمامی تجارب دیګر اجتماعی وزندګی خود بدانند ۰ اسایشګا ه است که در انجا همه افتخارات ومو فقیت ها یش به نمایش می ګذارد ، درانجا او به دنبال مداوا وملهمی برای درد ها ، شکست ها وجراحات خود میګردد ، تادرد هایش راتسکین بخشد وبلا خره میتوان ګفت که خانواده مهد پرورش وشفا خانه رسیدګی به مشکلات زندګی است وبدون آن هیچګاه فرد نمیتواند به زندګی اجتماعی خود ادامه دهند ۰

داکتر مهدی دانشمند ایرانی میګوید :« خانواده پنا ګاه افرادی است ، کانونی است که نسل ها رابه یکدیګر پیوند میدهد وجای است که پیر وجوان درآن می آموزند  که چګونه درګردش زندګی باوظایف متغیر خویش ساز ګار وهماهنګ ګردد».

 اهداف تشکیل خانواده: به عقیده بعضی از دانشمندان ، خانواده سازمان فعال ، متحرک ، زندهگی وبنیادی است ۰ لذا همانند هر سازمان دیګر اهداف خاصی برای تشکیل تداوم آن میتوان در نظرګرفت۰ بدین منظور بر خی از هدف های خانواده بطوری خلاصه  قرار ذیل می باشند :

۱- تحقق جامعه سالم : خانواده واحد بنیادی جامعه محسوب میگردد. تشکیل خانواده از یک لحاظ به این معنی که به خواست ها وتمایلات انسانها در حد اعتدال ودر محدوده قانونی ان پاسخ داده میشود ۰ درین صورت موجی برای اسیب ها وانحرافات اخلاقی وفرهنګی باقی نمی ماند ۰از این رو هر تلاش وکوشش به منظور تشکیل خانواده در واقع در جهت تحقق جامعه سالم محسوب می شود ۰

۲ – تداوم نسل : یکی دیګر ازاهداف تشکیل دهنده خانواده تداوم نسل است ، شاید انګیزه همه انسان ها برای داشتن فرزندان میباشد ۰ درین مورد میتواند عوامل را جستجو کرد که هر کدام انګیزه قابل توجه برای داشتن فرزند به حساب ایند ،که برخی ازاین عوامل قرارذیل است :

الف- رفع یکنواختی زندګی: فرزند کانون زندګی رااز حالت یکنواختی خارج کرده به آن شورونشاط می بخشد۰

ب – نیاز به جاویدانګی : هریک از مرد وزن ، فرزندر برای تداوم حیات خویش دانسته ازین طریق نیازبه «جاویدانه ما ندن » می باشد ۰

ج – جازبه های خلقت: ارستو دانشمند مشهور یونان معتقد است «پیدایش و خلقت ، روح مرد وزن رابرمی انګیزدتادر سایه وصال ، عشق ومحبت متقابل خودرا تقویت کنند ، فرزتد  ثمره ای عشق پاک مرد وزن بایکدیګر محسوب میشود».

در سوره الحجرات ایه 13 الله(ج)میفرمیاید:

ترجمه: « ای مردم ما شمارا از یک زن ومرد(ادم «ع» وبی بی حوا)پیدا کردم و شمارا به اقوام وقبایل تقسیم کردم به خاطر اینکه با یکدیگر بشناسید به من نزدیکتر کسی است که تقوا داشته باشد»

د- معنی بخشیدن به زندګی : انګیزه ازدواج ( تشکیل خانواده وتولد فرزند ) به ترتیب از حلقه  های ازچرخه حیات مشترک است وبا طهور هر یک ، تعلقات روانی وعاطفی نویمنی نیز به وجود میاید ۰ ابدا احساس تعلق به همسر وجود ادمی را متأثر
می سازد وپس ازآن احساس تعلق به فرزندان وفرزندان به والدین موجب پیوند عاطفی تازه ای می شود ۰

۳ – تأ مین نیاز اساسی: نیاز های بشری از بدو تولد ، زندګی اورا تحت تاثیر خود قرار میدهند ۰ این نیاز ها به دو دسته تقسیم شده که بنام نیاز های اولیه ونیاز های ثانوی یا نیاز های حیاتی ونیاز های روانی یاد ګردد تقسیم میشود۰

-نیاز های حیاتی شامل نیازبه ( اکسیجن ، آب ، غذا ، واستراحت ) می باشد ۰

-نیاز های روانی شامل نیاز به ( امنیت ، تعلق داشتن ، احترام به یکدیگر ،فهم ودرک متقابل ونیاز به محبت وعشق می باشد۰

۴ –تربیت اجتماعی نسل : یکی ازاهداف دیګی تشکیل خانواده پرورش فرزندان سالم وشایسته است  آنچه باید مورد توجه زوج است ۰

اهمیت خانواده: خانواده هابه مسابه اصلی ترین پایګاه رشد وشګو فائې شخصیت وپرورش معیار های اجتماعی کودکان ونوجوانان هما نند حلقه های زنجیر اجتماعی انسان ها ، اساسی ترین سهم رادر سلامت جوامع بشری برعهده دارند ۰ خانواده با پیمان ازدواج بین مرد وزن هوشمند واګاه برخوردار ازبلوغ فکر وقابلیت جسمی وفکری دارا می باشد۰

بنابرین سلامت وپویائی نظام خانواده وابسته است به سلا متی ونحوه انتخاب همسر وبدین اساس سلامت وتعادل نظام خانواده نیز به کیفیت روابط بین زن وشوهر (والدین ) وفرزندان بستګی دارند۰

هرقدرروابط دربین همسران بهتر سالمتر وپر جاذبه تر باشد، زندګی شیرین تر وباصفاتر میګردد وفرزندان پرنشاط وموفق تربیت میشوند وهرقدر روابط بین والدین وفرزندان ګرم تر باشند صحت وسلامت روانی ، فردی وخانوادګی بیشتر میشود ۰

بطور کلی سلامت ، استحکام واقتدار عاطفی ومنطقی خانواده وبرخورداری پدران ومادران از بصیرت وبینش اجتماعی ونیز اګاهی مستمر ایشان ضامن رشد مطلوب شخصیت اجتماعی کودکان ونوجوانان میشود وجلوګیری ازتصادفات ، تضاد ها، کجروی ها واختلالات روانی ،اجتماعی ایشان نیز درګروه سلامت خانواده است ۰

به عبارت دیګر ، خانواده زمینه ساز پذیرش مسولیت اجتماعی درکودکان ونوجوانان نیز نشاندهنده نواوری ها وخلا قیت های ذهنی انان است ۰

دراشنایئ کودک به زندګی جمعی وفرهنګی جامعه نیز خانواده نقش موثر ی رااجرامی کند موقعیت اجتماعی خانواده ، واقتصاد آن ، افکار وعقاید ، آداب ورسوم ،ایدیالها وارزو های والدین وسطح تربیت آنها در طرزرفتار کودکان نفوذ فراوان دارد ۰

باتوجه به مطالب فوق وسد ها دلایل منطقی دیګر خانواده نخستین محل تربیت کودک ، رکن اساسی وطبیعی اجتماعی سالم است ودررشد شخصیت سالم افراد نقش بنیادی دارد به همین ترتیب ازاهمیت خاص برخوردار بوده وپراختن به مسایل مربوط به آن انکار ناپذیر می باشد وهر قدر مورد بررسی وتجزیه وتحلیل قرارګیرد ودر جهت استحکام وتقویت آن تلاش شود ، موجب ضمانت ،سلامت انسانها وجوامع خواهد شد وبنابردلایل ذیل ضرورت خاص دارد.

دلایل اهمیت خانواده:  خانواده زمینه ساز پذیرش مسولیت اجتماعی درکودکان ونوجوانان ونشان دهنده نو اوری ها وخلاقیت ذهنی انان است ۰ درمورد اشنایی کودک به زندګی جمعی وفرهنګی نیزخانواده نقش موثر رااجرامیکند ۰ موفقیت اجتماعی خانواده واقتصاد آن ، افکار وعقاید ، آداب ورسوم ، ایده الها وارزوهای والدین وسطح تربیت انها درطرزرفتار کودکان نفوذ فراوان دارد ۰

     باتوجه به مطالب فوق وصدهادلایل منطقی خانواده نخستین محل تربیت کودک ،رکن اساسی وطبیعی اجتماعی سالم است ودررشد شخصیت سالم افراد نقش بنیادی دارد به همین جهت از اهمیت خاص برخوردار بوده وپرداختن به مسایل مربوط به آن انکار نا پذیر باشد وهرقدر مورد بررسی وتجزیه وتحلیل قرارګیرد ودر جهت استحکام وتقویت  آن تلاش شود ، موجب ضمانت ، سلامت انسانها وجوامع خواهد شد وبنابردلایل ذیل ضرورت خاص دارد :

۱ – خانواده درهمه ادوار تاریخ وجوامع بشری پذیرفته شده است ۰

۲ –اولین فضای مناسب برای یاد ګیری وانتقال عقاید،اندیشه ها ،آداب وسنن جامعه می باشد ۰ جایګاه تأمین نیاز های اولیه وامنیت برای انسان است ۰

۳ –جایګاه رهایش ازتنهایئ و ارضای غریزه جنسی است ومهمترین کانون حفظ عفت وپاکدامنی است۰

۴ –اولین سازمان برخورداراز همکاری ومسؤلیت پذیری است ۰

۵ –جایګاه رشد عقلانی ، تربیتی ، اجتماعی واخلاقی زن ، شوهر وفرزندان است۰

۶ –بنیاد اساسی هر جامعه انسانی وسلا مت آن ۰ رابطه مستقیم ومثبت با سلامت خانواده هادارد۰

بصورت کُل امید واری ونشاط درزندګی ، شکل ګیری ارتباط اجتماعی ، دوست داشتن یا نه داشتن خود ودیګران ، مسُو لیت پذ یری ،سلامت پویایئ، موفقیت درتعلیم وتربیه وعزت نفس فرزندان ورمز های موفقیت در ګروه سلامت خانواده است ۰ به همین دلیل از اهمیت خاص برخوردار
استَ.

نتیجه:

با تر تیب وتحریر این مقاله به این نتیجه رسیدم که تشکیل خانواده سالم در رشد نوجوانان نقش برازنده دارد. که رشد وّر ورش نو جوانان در قدم اول از خانواده شروع می شود که نوجوان در آن رشد میکند وطفل سالم به جامعه تقدیم میکند. ورول واهمیت خانواده به طوری خاص پدرومادر حتی اعضای فامیل جامعه میباشد که شخصیت نوجوان درآن تکمیل میگردد.

ماخذ:

قرآن

حدیث

1- ستوده هدایت الله ، بهشته مرزائی وافسانه پازند، چاپ پنجم انتشارات اوای نور تهران ایران )  سال ۱۳۸۷ هجری شمسی .

2-میر زاد، میر اکرام داکتر علوم جنایی، روان شناسی جوانان، همکار علمی، پوهیالی محمد  ناصر«حبیبی»،انتشارات مطبعه شمشادچاپ اول سال(۱۳۹۰) ه ش  کابل

پوهنمل سمونوال شیرعلی« باتوراحمدزي»