سقوط انسان‌ها

تجربه‌ی بشری ثابت نموده که سه چيز باعث سقوط انسان در پرتگاه هلاکت می‌گردد:

1.غرور؛

 2.دشمنی؛

3.جهل.

باعث هلاکت بودن این سه چیز، اساس در فراز آیات و مفاهیم قرآن کریم دارد.

غرور و خودپسندی از امراض و بیماری‌های مهلک است. گاه رفاه، بشر را به غرور و فخرفروشى نسبت به دیگران می‌کشاند( هود: ۱۰؛ قصص: ۷۹) و باعث مى‌شود که دیگران را حقیر شمارد. ( کهف: ۳۴؛ سبأ: ۳۵)

یکی از نمونه‌های بارز هلاکت وتباهی ملت ها به سبب غرور و خودپسندی، هلاکت قوم عاد است. عادیان به سبب احساس غرور و خودپسندى مورد نقمت و گرفت عذاب الهی قرار گرفتند. خدای متعال می‌فرماید:

«فَاَمّا عادٌ فاستَکبَروا فِى‌الاَرضِ بِغَیرِ الحَقِّ وقالوا مَن اَشَدُّ مِنّا قُوَّةً؛ ترجمه: اما (قوم) عاد به ناحق در زمین تکبر و غرور ورزیدند، و گفتند: «چه کسی از ما نیرومند‌تر است؟!». (فصّلت: ۱۵ )

یکی از آثار استکبار، همان احساس غرور و خودپسندى است. غرور باعث برترى طلبى می‌شود و حس برترى‌جویى باعث مى‌شود که انسان دیگران را کوچک‌تر از خود پنداشته، آنان را استهزا کند. (حجرات: ۱۱) همین روحیه استکبار و برتری جویی باعث استهزا و انکار آیات قرآن می‌گردد،  چونان مشرکان که استهزا و انکار کردند. (جاثیه: ۸) همين غرور سبب، جایگاه طلبی اجتماعی و باعث شبهات واهی و بی‌اساس می‌گردد که انگیزه ده‌ها بیماری و آفت در اجتماع می‌شود. (غافر: ۸۳؛ قصص: ۷۸)

دشمنی عبارت از مخالف، بدخواهی و کینه توزی در حق کسی یا نسبت به چیزی است که اثر آن با صفت گفتار و رفتار خصومت آمیز و آزار دهنده در آدم ها بروز می‌کند.

دشمنی‌کردن با مؤمنان و مسلمانان حرام و از جمله گناهان کبیره است. این دشمنی شامل دشمنی آشکارا و علانیه است که شخص در صدد ایذاء و اذیت فرد یا گروه می براید و شامل دشمنی مخفی و پنهان نیز است که انتظار زمان فرصت را می‌کشد و به آن حقد و کینه نیز می گویند. هردو از اخلاق رذیله و صفات مهلکه و گناهان کبیره است.

دشمنی پیامدهای سوء برای افراد و ملت‌ها و دولت‌ها دارد. زیرا فرد یا ملت دشمن همیشه قرین اندوه و غصه است و هماره و پیوسته در رنج و محنت است.چه بسا خانواده‌های کهن به سبب عداوت و دشمنی برباد شده اند و چه بسا دودمان های قدیم به وسیله عداوت و دشمنی از بیخ و بنیاد بر افتاده اند و چه بسا دولت های بی پایان به سبب دشمنی به نکبت مبدل شده و به سرآمده اند و چه بسا عزت ها به سبب دشمنی، سست و مختل گردیده اند. خلاصه اینکه این نهال زشت دشمنی، رنج بی شماری برای زندگی ملت‌ها و دولت‌ها دارد و آنان را به سقوط ابدی می‌رساند. یکی از بارزترین نمونه های سقوط افراد، سقوط شیطان و از ملت ها، ملت مشرکان در پرتگاه هلاکت است. علاوه بر سقوط نکبت باردنیوی به عذاب دائمی اخروی نیز دچار می کند.

جهل به‌معنای ندانستن و جهالت به معنای انجام‌دادن ناآگاهانه یک عمل است. نفس نادان از علم و آگاهی خالی می‌باشد و به‌چیزی اعتقاد می‌کند که بر خلاف آنچه در واقع است و در نتیجه کاری را انجام می دهد  که بر خلاف آنچه باید انجام شود. واژه جهالت در قرآن برای کسانی بکار رفته است که از سر نادانی کارهای ناشایست را انجام می دهند.

جهل ذاتا در مقابل علم قرار دارد. در قرآن توصیه شده و به ویژه برای پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم که از جاهلان روی گردانند و دوری گزینند. (اعراف: 199). جاهلان چه بسا در باب رفتار و اخلاق و گفتار، ناهنجاری‌های دارند و بدین وسیله جامعه و مردم را با کردار و گفتار شان به پرتگاه هلاکت می‌برند.

انسان‌های جاهل و نادان هماره شقی، فریب‌کار، خودپسند، ستم‌گر و تجاوزگر، سخنور بی‌تدبیر هستند و همیشه منفی‌گرا هستند. تکبیر آله دست جاهلان است و خدای متعال دشمن جهال و نادانان است. اعتراض بر خدای متعال، ایستادگی در برابر پیامبران الهی، انحراف جنسی، انحراف اعتقادی و اخلاقی و فرهنگی، اقدام های نسنجیده و انحصاری طلبی و اعراض از حق، ارزش گذاری غلط و اشتباه از امور زندگی و ده‌ها آثار دیگر که از آٍثار بارز جهل و نادانی است، افراد و جوامع و ملت ها را به نابودی می‌کشاند.

در نتیجه باید گفت که افراد و ملت‌ها و جوامع، از این سه پدیده‌ای که آنها را به سقوط همیشگی مواجه می کنند، برحذر باشند. خود، جامعه و ملت و دولت شان را از آثار منفی و مذموم این پدیده های سه گانه حفاظت کنند تا باشد ثابت بمانند و آرام زندگی کنند و از سقوط و تباهی مصون بمانند.

ابو صهیب