ریزش مو و راه های جلوگیری از آن

ریزش مو(Hair loss) مرضيست که در آن موهای سر ویا تمام بدن شروع به ریزش می کند. ریزش مو می­تواند به دلایل مختلف همچون موارد ارثی، مصرف دواهای خاص و یا ابتلا به امراض­ خاص باشد. هرمرد، زن و یا حتی کودکان ممکن است دچار ریزش مو شوند. مو از پروتینی بنام کیریاتین در ناحیه خارجی جلد سر و توسط فولیکول های (Follicules) مو ساخته می­شود. وظیفه فولیکول­ها تولید مو می­باشد، زمانی که موی جدید ساخته می­شود، موی قبلی یا قدیمی از جلد سرخارج شده و شما قادر به دیدن آن می­شوید. در واقع مویی که از سر خارج می­شود، رشته یی از حجرات کیریاتینی مرده است. حد اوسط موهای سر بزرگ سالان حدود 100000 تا 150000عدد بوده واز دست دادن تعداد کمی (مثلاً 100عدد) ازاین موها در روز معمولاً قابل نگرانی نیست. اما اگر ریزش موهای شما بیش از این حد است، باید آن را معالجه کنید. ریزش موی زیاد وبی دلیل می­تواند واقعاً ترسناک ونگران کننده باشد. اما خوشبختانه راهی برای برطرف کردن آن وجود دارد.

علایم ریزش مو

ریزش مو می­تواند در اشکال­ مختلفی وابسته به علت آن خود را نشان دهد. این علایم می­توانند ناگهانی ظاهر شده و یا آرام آرام خود را نشان دهند. بعضی از انواع ریزش مو موقتی بوده وبعضی دیگر دایمی می باشند. علایم و نشانه­های ریزش مو می­توانند شامل:

1. تنگ شدن تدریجی بالای سر- این شکل از ریزش مو، معمول ترین شکل ریزش مو است و هر دوجنس (مردان وزنان) را تحت تاثیر قرار می­دهد. این شکل ریزش مو در مردان معمولآ از قسمت­های جلو یا پیشرو سر شروع شده و به سمت پشت سر می­رود. زنان معمولآ موهای قسمت پیشروی سر خود را حفظ می­کنند اما در بخشی از سر شان مو شروع به ریزش می کند.
2. طاسی نقطه ای یا تکه ای – بعضی افراد دچار این نوع ریزش مو شده و دایره­های کوچکی (معمولآ حدود 2 سانتی متر)درسرایجاد میشود و جلد سر در آن نواحی معلوم میگردد. این نوع ریزش مو معمولآ جلد سر را تحت تاثیر قرار میدهد اما می­تواند بر روی سایر نقاط از جمله ریش یا ابرو نیز ظاهر شود. بعضی اوقات جلد قبل از ریش مو دچار خارش ویا درد می­شود.
3. از دست دادن ناگهانی مو- صدمات جسمی و یا روحی می­تواند باعث سست شدن موها شود. در پی این ضعیف شدن، زمانی که موهای تان را شانه می کنید وشستشو می کنید، ناگهان مشت شما پر از مو میشود.
4. ریزش موی تمام بدن- بعضی از امراض­ و دواهای طبی می­تواند باعث ریزش موی همه بدن شما شود. معمولآ موها بعد از قطع دوا شروع به رشد مجدد می­کند.

دلایل اصلی ریزش موها

1. ارتباط ریزش مو با تغذیه: هنگامی که تغذیه فولیکول مو بطور کامل باشد، موی سالم ایجاد می­شود ولی هنگام تغذیه ناقص این بخش، حجرات این ناحیه دچار سو تغذیه شده وبه تدریج می­میرند و یا وظیفه خود را به درستی انجام نمی­دهند. کاهش نمک مصرفی، حذف یا محدود کردن مصرف اسید چرب مشبوع، کاهش مصرف چاکلیت، غذاهای سرخ کردنی و پر ادویه و مصرف فراوان آب، سبزی ومیوه تازه می تواند در جلوگیری از سفید شدن مو و ریزش آن و ابتلا به شکننده گی مو مفید باشد.

موها از نوعی پروتین به نام کریاتین ساخته شده، برنامه غذایی باید شامل مقدار کافی از پروتین با کیفیت بوده تا موها به درستی تغذیه شوند، کمبود پروتین در برنامه غذایی و یا مصرف پروتین­های گیاهی مانند حبوبات که دارای پروتینی با کیفیت غنی شده نمی باشند (پروتین های گیاهی دارای تمام امینواسیدها به اندازه کافی نمی باشند) و ریزش موها را به دنبال خواهد داشت.

2. مشکلات غده تایراید: غده تایراید هورمون­های بسیار مهمی از جمله:T4 ،T3 ، تیروکسین، کلسیتونین…ترشح می کند، این هورمون­ها وظایف مهمی را در بدن از قبیل تنظیم میتابولیزم، ترمیم وباز سازی انساج بدن… ایفا می­نمایند. وقتی فعالیت غده تایراید تقلیل یابد سبب کاهش سرعت میتابولیزم بدن، خشک، نازک و شکنند شدن موها شده و در نهایت باعث ریختن موها می­گردد، از طرف دیگر به دلیل کند شدن سرعت میتابولیزم بدن رشد مجدد موها نیز با سرعت کمتر صورت میگیرد که تدریجاً باعث خالی شدن قسمت­های مختلف سر می­گردد.
3. فعالیت کم غده فوق کلیه (آدرینال): وقتی فعالیت غده آدرینال ناقص شود، متقابلاً ترشح هورمون­های مختلفی از جمله آدرینالین، کورتیزول، آلدیسترون، استروجن، تستسترون، پروجسترون و … نیز کاهش می­یابد که باعث کاهش سرعت میتابولیزم بدن می­گردد که یکی از علایم آن ریزش مو می­باشد. سایر علایم عبارتند از ضعف و خستگی زودرس، افسردگی، کاهش فشار خون، کاهش مقاومت بدن در برابر امراض، مشکلات جنسی، نیاز به خوابیدن بیش از حد و استراحت دارد.

دلایلی که سبب تضعیف غده آدرینال می شوند عبارتند از

مصرف بیش از اندازۀ شکر، الکول و نوشابه­های کافئین دار، کمبود ویتامین­ها و مواد معدنی که غده آدرینال جهت فعالیت به آن­ها احتیاج دارد مانند زینک، سلینیوم، منگنیز، ویتامین­های سی، ای و گروه بی، ازدیاد مس، استرس و فشارهای روحی، کم خوابی و …

1. عوامل ارثی در مردان: در برخی از مردان با افزایش سن تبدیل هورمون تستسترون به دی هایدرو تستسترون افزایش می یابد که سبب ریزش موها می­گردد. با انجام آزمایش خون DHT می­توان میزان این هورمون را بررسی نمود و فعالیت بیش از حد غدۀ تایراید و آدرینال می­باشد که در این حالت احتمال بالا بودن میزان هورمون DHT در بدن وجود دارد.
2. کم خونی: کم خونی سبب می­شود خونی که حاوی اکسیجن و مواد مغذی بوده به اندازۀ کافی به ریشه موها نرسد و به مرور زمان ریشه موها تضعیف گردد، علل شایع کم خونی می­تواند کمبود ویتامین­های Folic Acid, B12, E, C, B6 باشد و با توجه به برنامه­های غذایی به ندرت کمبود آهن نقشی در آن ایفا می­نماید، در بسیاری از موارد، کم خونی به دلیل ازدیاد مس می­باشد که سبب اختلال در میتابولیزم آهن می­شود که به اشتباه از سوی بسیاری از دکتوران با کم خونی فقر آهن اشتباه گرفته می­شود. با انجام آزمایش خون CBC می توان وضعیت کم خونی را بررسی نمود.
3. مشکلات جلد سر: ناسالم بودن جلد سر می­توان موجب التهاباتی شود که رشد مو را دشوار کند.
4. درست کردن بیش از حد موها: شامپو زدن بیش از حد، رنگ کردن بیش از حد و استفاده زیاد از مواد آرایش مو می­تواند به موهای تان آسیب برساند موجب شکسته شدن و ریزش آنها شود.

آزمایش تایید ریزش موها:

• تست کشیدن مو: برای تایید ریزش غیر طبیعی مو و بررسی شدت آن حدود 100-50 تار مو را با انگشتان گرفته ملایم کش کنید. در حالت طبیعی 5-4 تار مو کنده می­شود. اگر بیشتر از آن کنده شود ریزش مو غیر طبیعی است.
• تست تریکو گرام: روش دقیق برای بررسی نوع ریزش مو، بررسی ریشه تار مو زیر میکروسکوب می­باشد.

وقایه و جلوگیری:

در مورد وقایه از ریزش مو باید یاد آور شویم که بعضی از انواع ریزش موها که ارث در آنها تاثیر زیادی دارد، از جمله ریزش مو مردانه را با هیچ روشی نمی توانیم جلوگیری کنیم. فقط می­توانیم با رعایت نکات زیر پیشرفت ریزش مو را کند سازیم.

• رعایت نکات صحی مو، جلوگیری از چرب شدن زیاد مو، شستشوی صحیح مو و استفاده از شامپوهای ملایم.
• برطرف کردن عوامل تشدید کننده ریزش مو مثل افسرده گی و استرس­های روحی که تاثیر زیادی در ریزش مو دارد و یا کم خونی …
• رعایت نکات تغذیه، پرهیز از مصرف نمک و شیرینی، پرهیز از رژیم غذایی غیر صحی، مصرف میوه جات و سبزیجات.
• عدم کاربرد از وسایلی که موهای تان را بیش از اندازه داغ می­کند. از اتوی موی تا حد امکان کمتر استفاده کنید. تغییر رنگ مو هر چه شدیدتر باشد، به همان اندازه موجب شکسته شدن موها می­شود. اگر از جیل یا سپری مو استفاده می کنید، قبل از اینکه خشک شود موها را شانه کنید چون موها سخت تر شده و باعث شکسته شدن بیشتر آن می­شود.
• وضعیت موهای شما نه تنها بر ظاهر تان تاثیر می گذارد، بلکه نشانۀ مهمی از وضعیت سلامتی بدن تان است. اگر دچار ریزش شدید مو شده اید، حتماً به متخصص جلدی و مو مراجعه کنید.
• پوهنیار داکتر تمیم جان ولیزاده