جنجال پول‌های کهنه دربازارها هنوز پابرجاست

درست هفت ماه قبل مسئولان بانک مرکزی افغانستان، از چاپ بانکوت‌های جدید خبر دادند، اما هنوز معضل استفاده از بانکنوت‌های کهنه وفرسوده پا برجاست. با این حال شماری از آگاهان اقتصادی برای بیرون رفت از این معضل، یک سلسله راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنند که یکی آن استفاده کمتر از پول به شکل فزیکی است.

درحالیکه مسئولان بانک مرکزی افغانستان، هفت ماه قبل از چاپ بانکنوت‌های جدید 10، 20، 50  و 100 افغانی و توزیع آن به بانک‌های تجارتی خبر دادند، اما هنوز پول‌های کهنه و مندرس در داد و ستد استفاده می‌شود که مشکلات زیادی را برای شهروندان ایجاد کرده است.

عبدالمتین، یکتن از باشندگان کابل که از این ناحیه شکایت دارد، چنین می‌گوید:”اگرپول‌های جدید چاپ شده است، پس چرا به بازار عرضه نمی‌شود. باپول‌های کهنه ومندرس هر روز جنجال ما با دکانداران پیدا می شود. آنها هم با ما جنجال می‌کنند.”

این موضوع برای صرافان نیز مشکل ساز شده است. چنانچه شیر حسن، یکتن از صرافان شهر کابل می‌گوید:”ما آنقدر از ناحیه پول‌های مندرس مشکلات داریم که هیچ گفته نمی‌توانیم، زیرا این پول‌ها عمر خود را گذرانده اند. فکر کنید اگر بخواهید یک کاپی پول جدید ده افغانی را از صرافی بخرید، باید 600 افغانی تفاوت بدهید.”

اما چرا تااکنون بانکنوت‌های جدید در بازار به گردش نیامده است؟

حسیب الله نوری، سخنگوی بانک مرکزی پاسخ این سوال را این گونه ارائه می‌دهد:”جمع آوری پول‌های مندرس و توزیع بانکنوت‌های جدید یک پروسه دوامدار دارد. پول براساس تقاضای بازار و سیاست‌های معقول اقتصادی ترزیق می‌شود. موضوع دیگر اینکه متأسفانه درحفظ بانکنوت‌ها توجه نمی‌شود.”

با این حال برخی از مبصرین اقتصادی، موجودیت پول‌های مندرس وکهنه را در بازار، یک معضل جدی اجتماعی خوانده و می‌گویندکه برای بیرون رفت از این مشکل، باید به گونۀ بنیادی توجه صورت گیرد.

عبدالبصیرترکی، مبصر اقتصادی می‌گوید:”پول‌های افغانستان باید با کیفیت چاپ شود. برای مردم نیز درخصوص حفظ ونگهداری آن آگاهی داده شود و درنهایت به‌خاطر حل بنیادی این مشکل، باید استفاده به گونه فزیکی از بانکنوت‌ها، کاهش داده شود. یعنی داد وستد ازطریق کارت‌های برقی و اعتباری صورت گیرد.”

اما سید محفوظ فقیری، یکتن دیگر از متصخصین بخش اقتصادی این گونه نظر دارد:”استفاده از کارت‌های هوشمند و یا تطبیق سیستم‌های التکرونیکی می‌تواند یک نسخه خوبی برای حل این مشکل در دراز مدت باشد. اما باید گفت که اکنون مردم دانش لازم درمورد استفاده از این کارت‌ها را ندارند. اما برای فعلاً تنها کاری که می‌تواند مفید واقع شود، ترزیق بانکنوت‌های جدید در بازار است.”

با این حال مسئولان بانک مرکزی نیز می‌گویند که کارهای ابتدایی به هدف استفاده از کارت‌های هوشمند آغاز شده است.

حسیب‌الله نوری سخنگوی بانک مرکزی در این مورد چنین می‌گوید:”بانک مرکزی به هدف اینکه بتواند استفاده از پول به شکل فزیکی را در بازار کاهش دهد، تلاش خود را دربخش بانک داری الکترونیکی جاری نگهداشته است. یک مقدار معاملات از طریق بانک‌ها صورت می‌گیرد و قرار است این روند در همه ساحات گسترش یابد تا آهسته آهسته بازار نقدی و استفاده از پول فزیکی کم شود.”

شکایت‌ها درحالی از گردش بانکنوت‌های مندرس وکهنه در بازار مطرح می‌شودکه براساس ماده ۳۹ و ۴۲ قانون بانک مرکزی، پول‌های مندرس از چرخه بازار خارج ساخته شده و حریق می‌شوند.