بررسی نقش استفاده از آثار انگشت در جرم سرقت 

مقدمه

یکی از جرایمی که علیه اموال و مالکیت (جرایم مالی) که از آغاز پیدایش مالکیت خصوصی و در میان جوامع گوناگون بشری در سنین مختلف وجود داشته سرقت است. که در تمام مذاهب و قوانین جهان یک عمل نامشروع و مورد تنفر و انزجار انسان ها قرار داشته و از طرف اجتماع به عکس العمل های شدید جزایی مواجه گردیده است. در ادوار گذشته به دلیل ضعف حکومت ها و دولت های مرکزی ضعیف سرقت ها بیشتر از نوع راهزنی و به صورت مصلحانه صورت میگرفت. به مرور زمان نظر به پیشرفت علم و تخنیک طریقه های اجرای این جرم نیز تغییر نموده است، که در حال حاضر سرقت ها بیشتر با استفاده از روش ها و شیوه های جدید وحتی در میان انبوۀ جمعیت در حضور مالکان و ماموران صورت میگیرد. وهمچنان از نظر اسلام سرقت از گناهان کبیره و جرم سنگین است که شارع برای ریشه کن کردن آن، جزای سنگین و متناسب با جرم سرقت را مقرر کرده  است. مقاله هذا سعی شده است ضمن بررسی جرم سرقت، مجازات و به مباحثی ازجمله انواع سرقت، عناصر تشکیل دهنده، اثر انگشت و بررسی نقش استفاده از آثار انگشت در جرم سرقت نیز بپردازیم. جرم سرقت یا دزدی یکی ازجمله جرایمی است که به وسیله انگشت نگاری دقیق قابل پیگیری ومجازات می باشد جرم سرقت بدون هیچ مدرک و ادله ای جرمی امکان پذیر نیست و به همین دلیل استفاده از انگشت نگاری یک روش موثر برای این کار شمرده میشود.

معنی ومفهوم جرم سرقت

سرقت یک کلمه عربی است که به معنی پنهان کردن، دزدیدن و یا بردن مال غیر می باشد و دراصطلاحی حقوقی سرقت عبارت است از گرفتن مال منقول ملکیت غیر بدون رضایت به مقصد تملک است (کود جزا، ۱۳۹۶، ماده: ۶۹۹).

معنی جرم سرقت از نظر شریعت اسلامی: سرقت عبارت است از گرفتن و بردن مال وشی را از شخصی دیگری به طریق پنهانی و پوشیده از جای محفوظ و محرز (کریمی، احکام جزایی اسلام ص: ۹۷).

عناصر  متشکله جرم سرقت

یک عمل زمانی جرم گفته میشود که دارای سه عنصر ذیل باشد:

۱: عنصر قانونی جرم سرقت: هر گاه یک عمل در قانون جرم شمرده شود و برایش مجازات تعیین شده باشد عنصر قانونی نامیده میشود. عنصر قانونی جرم سرقت  در ماده ۶۹۹ کود جزای افغانستان  پیشبینی شده است.

۲:عنصر مادی جرم سرقت: عملی که از طرف شخص صورت می گیرد، تا جرم اتفاق بیافتد عنصر مادی گفته میشود. در سرقت عنصر مادی به شکل ربودن و برداشتن و همچنین پنهانی بودن عمل ربایش است.

۳:عنصر معنوی جرم سرقت: داشتن قصد یا اراده آزاد و سوء نیت است. بنا بر این برای اینکه شخص مرتکب جرم. سرقت شود باید ابتدا قصد انجام سرقت را داشته باشد و ثانیا بداند مالی را که میخواهد بدزدد متعلق به دیگری است.

انواع جرم سرقت ومجازات آن

۱: سرقت ساده: سرقتی است که کمترین مجازات را به دنبال دارد این نوع سرقت بدون کلیه شرایط اضافی است که برای سرقت های مشدد پیشبینی شده است و با ربود ن مال دیگری بدون رضایت صاحب مال محقق میگردد. مجازات این نوع سرقت را حبس قصیر و جزای نقدی از ده هزار تا شصت هزار افغانی تعیین نموده است (کود جزا، ۱۳۹۶، ماد: ۷۰۹).

۲: سرقت مشدد: عوامل متعددی سبب می شود که رفتار مجرمانه از حالت عادی به حالت مشدد تبدیل و مجازات سنگینی را در پی داشته باشد؛ مانند: رفتار مجرمانه مسلحانه، یا نوع مال مسروقه یا عمل خشونت آمیز و همچنان به اعتبار سارق و سایر شرایط و کیفیات مشدد جرم حالت تشدید را به خود گرفته ومجازات نیز سنگین میشود. چنانجه گاهی هم میشود همه این شرایط مشدده جرم در یک عمل مجرمانه اتفاق بیافتد حالات و شرایط تشدید مجازات برای سرقت مشدده قرار ذیل مطرح شده و مجازات حبس دوام را برای آن در نظر گرفته است شخصی که با اجتماع شرایط چهار گانه زیر مرتکب سرقت گردد به حبس دوام محکوم میگردد: ۱: سرقت بین غروب و طلوع آفتاب، ۲: سرقت از جانب دوشخص یا بیشتر از آن، ۳: سرقت با حمل اسلحه ظاهری یا پنهان سارقین یا یکی از آنها، ۴: سرقت با داخل شدن به محل مسکونی یا محلی که برای سکونت آمده شده یا یکی از محلقات آنها، به حبس طویل بیش هفت سال محکوم میگردد، (کود جزا، ۱۳۹۶، ماده: ۷۰۴).

مجازات جرم سرقت از نگاه شریعت اسلام

مجازات جرم سرقت در شریعت اسلامی قطع دست میباشد زیرا خداوند (جل جلاله) میفرماید: «ِوالساریق والسارقة فقطعوا ایدیهما جزاۀ بما کسبا نکالام من الله و الله عزیز حکیم›› ترجمه: مرد و زن دزد را به سزای آنچه کرده اند دستشان را به عنوان جزا از جانب خداوند ببرید و خداوند توانا و حکیم است.

آثارانگشت

آثارانگشتان هر شخص بروی کره زمین منحصر به خود آن شخص است و در کره زمین هیچ دو شخص را  نمیتوان یافت که اثر انګشت دو شخص دقیقآ مشابه به هم باشد حتی دو قلو های کاملا یکسان نیز اثر انگشت متمایز از همدیگر دارند  به همین دلیل است که در سراسر جهان  از انگشت نگاری برای  تشخیص هویت افراد و رد گیری مجرمین استفاده میکنند. اهمیت اثر انگشتان در قرآن کریم نیز تبیین شده است که همه انسان¬ها  اثر انگشت مخصوص به خود را دارند یعنی هویت انسان ها در اثرانگشتان شان علامت گذاری شده است. دقیقآ شبیه به سیستم بار کد گذاری روی اجناس در فروشگاها استفاده میشود تأکید بروی اثر انگشتان معنای بسیار خاصی دارد؛ چون: اثر انگشت هر فرد با فرد دیگر تفاوت دارد همه کسان که زنده هستند و قبلا در این جهان بوده اند اثر انگشت مخصوص به خود را داشته اند. اما نکته مهم این است که این ویژه گی های انگشت  انسان ها در اواخر قرن نوزدهم کشف شد. مردم تا قبل از کشف آن اثر انگشتان خود را به شکل خطوط منحنی شکل می دیدن که هیچ اهمیت خاص در تثیبت هویت اشخاص نداشت. در دوران باستان بعضی از کوزه گران چینی و جاپانی برای مشخص کردند آثار خود    و در برخی از مکاتبات از اثر انگشت بطور محدود استفاده میشد ولی فراگیر نبود ودر قرن بیست وبیست ویکم استفاده از اثر انگشت و انگشت نگاری مرسوم شد. انگشت شناسی عبارت از علمی است که خطوط و نقوش انگشتان را از نظر علمی طبقه بندی نموده و برای تثبیت هویت اشخاص و کشف مجرمین به کار برده میشود. انگشت شناسی حتی قبل ازمیلاد تا حال در ادوار مختلف به شکل از اشکال توجه دانشمندان را به خود معطوف نموده است. یکی از روش¬های اثبات جرایم به ویژه در جرم سرقت، استفاده از انگشت نگاری در تثبیت هویت متهمان سارق است. در هنگام ارتکاب عمل سرقت از طریق آثار انگشت به جای مانده از سارق و سارقان، کمک میکند تا احراز جرم و اثبات ار تکاب جرم  به آسانی صورت گرفته و محاکمه به استناد آن حکم بر مجرمیت متهمان صادر کند(عارفی :۱۳۹۹).

نقش استفاده از آثار انگشت در جرم سرقت

در جرایمی؛ مثل: سرقت که فردی وسایل از دیگران را دزدیده است بسیار محتمل است آثار انگشتی از سارق به جای مانده باشد در چنین موارد با دستور مقامات قضایی میتوان در خواست انگشت نگاری برای سرقت داد.امروز استفاده از علوم و فنون جدید در خصوص جرم شناسی افزایش یافته است. با استفاده از این راهکار جدید تلاش میشود تا کشف جرم و انتساب جرم به متهمان با سرعت دقت بیشتری انجام شود. البته این راهکار ها باید در دستگاه عدلی و قضایی کشور از توان اسبات بالایی بر خوردار باشند تا به واسطه آن اثبات جرایم به راحتی امکان پذیر شود.یکی از روش های اثبات جرایم به ویژه درخصوص جرم سرقت، استفاده از انگشت نگاری است که از طریق آن آثار انگشت به جای مانده از سارق یا سارقان کمک میکند تا احراز جرم و اثبات ارتکاب آن توسط متهمین به آسانی صورت گرفته ومحاکم به استناد ان حکم بر مجرمیت متهمان صادر کند یکی از مهمترین تحقیقاتی که توسط نیروهای پولیس در ارتباط با کشف جرایم انجام میشود انگشت نگاری است به ویژه در مورد  جرایمی همچون سرقت انجام انگشت نگاری برای شناسایی سارق رواج زیاد دارد.

نتیجه گیری:

از لابلای تحریر خود دریافتم که جرم سرقت یکی از بد ترین و زشترین جرایم بشری است که علیه اموال اشخاص صورت میگیرد . وباعث نارامی و نا امنی در میان انسان ها میشود نظم و آرامش اجتماع را برهم میزند همچنان دین مقدس اسلام حق مال و ملکیت مردم را حق محترم و مقدس قرار داده است وبرای هیچ کس به هیچ عنوان اجازه نیست که بر این حق مسلم مردم تجاوز نماید و در باره سرقت بسیار سخت گیری نموده و حکم مینماید، (فقطعوا ایدیهما) وهکذا جرایمی همچون سرقت توسط انگشت نگاری قابل پیگیری بوده و انگشت نگاری در مرجع عدلی و قضایی به حیث یک ادله مهم اثبات جرمی شناخته شده و توجه جدی به اهمیت آن مبذول گردد . و نیز در باره اهمیت و ارزش آثارانگشت در آیه (۴-۳) سوره قیامت و قوانین نافذه کشور بطور واضح و آشکار بیان شده است.

منابع:

۱: قرآنکریم

۲: خلاصیون، محمدعارف، (۱۳۸۹)هـ ش، حقوق جزا.

۳: عارفی، محفوظ الله. (۱۳۹۹)هـ ش. کریمالستیک. ننگرهار: یار خپرندویه تولنه.

۴: کریمی، محمد نعیم، احکام جزایی اسلام ص: ۹۷.

۵: کود جزا افغانستان، ۱۳۹۶.