بدشیره کنه کښاله بشری اوګعماں کلی امشیں سته اوبجیک تں کیوع کیوع تات بعاں تں بټه بوتی کیوع کیوع بدنشیں اوبجیک کتی امشیں کں یاسته چیره ی وار لسته که امشیں کں اته دمیسه چی ایکی تں تتی بدشره سته کیوع کیوع منچی امشیں سته اوتیں نشیں جی یاسته چارتں تتی زعں سته بول ای .امکی فرهنګی جی یاسته چیره ی وارکی اسه باسته مښ امکیاں سته دمتال وارجی امکیاں سته لی واردی زعں سته بول اسه ،امکی بدشری اوګعماں سته چارجی بتات مښ پوګعم تں یاسته اوتیں نشیں کویں ستع منچاں کعسه. امکی بشری اوګعام جی بدشره کنه کښآلاں تع ایموسته نورستانی ګول وعیں دی ای چی بلیوک کویں ستع امشیں سته چیره ی وارجی امشیں سته اوتیں نشیںتں بلیوک معیں وابتات امکیاں کعسته ای.اینه تاریخ تں لسته که لی نام مښ ثبت بوتی واوای وری اسه کی! ایموسته نورستانی ګول وعیں بلیوک کویں ستع امشیں سته اوبجیک سته کیوع کیوع بټه تں بتات بلیوک لسته که قانون سته دره تع اتیوع امشیں سته کودیوم لسته که پمیوک بعسته ای چه امکیاں مښ امکی به یسته ای امشیں سته ولتں بلیوک زواروارجه دمتال وارمښ اوبجیک کوله.
لسته که اوش کعبا ایموسته کویں سته نورستانی ګول وعیں کلی کیوع کیوع بټه شپه ی آړچاروابول اسی امکیاں مښ په تتی کودیوم لسته که پمیوک ګ استه تں ابل کول اسی چه امکی کیوع چیره ی چارجه ایموسته ګول وعیں شته شپه تع اودی اینه اسی کی امکی امشیں سته جیښټ جه شوره ماچ سته کی پوت وعاں بیبا امکیاں تع اتیوع وری تی ګول سته اوښآم وارجه ګول تں اوتا وارسته بټه تں لسته که بتات کول اسی. ایموسته کویں سته نورستانی ګول وعیں کلی امشیں سته آړه جیښټ جه شوره ماچ وابول اسی چه امکی دی امکیاں سته کودیوم جه امکیاں زواروارلسته که پام تں دمه تی امکیاں امکی نظامی جه پوګعمیں رتبه پعل اسی. کدی کعبا ایموسته ګول وعیں سته ګول تں اتیوع کودیوم کدی ګول تع برعں کی کودیوم بیبا سته امکی جیښټ جه شوره ماچ سته کی پوت وعاں بیبا سته مښ ایارکودیوم پمیوک ګال اسی .امکی جیښټ جه شوره ماچ ګجی سته ای با امکی لسته که کشول جه زروا جه دمتال سه سیں تع بول اسی امکی نظامی رتبه دی امکی پوګعمیں شپه ی مښ پعسته بول اسی امکی ګجی سته شوره ماچ جه جیښټ نام تعسته ای باامکی اوجوچوع امکی القاب امشیںتں وابول اسی.
۱ـ لسته که سکال که لتری وابیبا (ارا بیبا).
۲ـ زرواروارجه دمتال وارتں اچاک دی پولسه تی به بیګ ګتی اموسته دمتال وارسته کودیوم پمیوک ګال بیبا.
سته امکی ایموسته نورستانی ګول وعیں پکعه نیں بلکه ورګول تں سوره تادبعاں تں اموسته دمتال وارلسته که پوعوانه کعسته بیبا. ګجی سته استه ګول تں اتیوع اوبجیک تں شوره ماچ واربدویی اشی باسته امکی سوره څنګں ں ګول وعیں تع چیره نشیل بول اسی سته اوجوپچوعه دیوساروا (دوچند حصه دار) بول اسی.
جیښت دی امکی نورستانی ښی واستوک تع بول اسی چه سکال لتری واسوره سکال کتی ویشیا پعله بیبا. شوره ماچ ګجی سته اسه باسته دمتال زروار امتراں به بیګ ګتی جیعله بولی اسی اوجوپچوع لسته که اوش کعبا شوره ماچ نظامی بټه تں سوره جیښټ ګجیسته اسه باسته ګول تں اتیوع بتات تں جیښټوارکول اسی ایکه امکی نورستانی ګول وعیں تں دیوبولی درجه وابول اسی شوره ماچ څنګں ں تع پنوی وی سوره ایکه پټیاره جیښټ سته نام امکی ښی واستوک ولاسته بول اسی.
امکی جیښټ امشیں کں ایکه نام بدوی اشی سته بګانه آړه امکی شپه ی چه کویں ستع بول اسی امکیاں پوړاله کی اموسته اره وارتع آسته ګعام سته منچاں سه جکوع شتری مړاں اپارں چی واس انجی پعل اسی ال ال کنه موں بامریک کتی امکیاں پرنګسال ا سه اینه مښ سته بل اسی کی اموسته جیښټوارایکه اوګعاماں تں تثبیت کولا.
استه کنه تں چه جیښټ ګری پعل بیبا اتکی للوسونه ی وینسته بول اسی سته جیښټ تں اری (نقره)سته ګع لیشه ویسته بول اسی اتکی ښه یی واستوک وری وله اسی سته جیښټ سته بتات کعستاں ویشته ول اسی ایکه مښ سته لتری وا لسته که سخاوت مښ وچپلسیک وا سته اوګعماں سته جیښټ شکل تں اونګں بول اسی سته وری څنګں کارتل اسی ایکے سته ورے اونګں له اسی.
ګجی منچی شوره ماچ سته لقب پعسته بیباسته کں چیره ی رتبه جے چیره ی سنه منا امکی لسته که زعں سته بول اسی شوره ماچ سته رتبه تں پعاسته کں چی مرحله باید پمیوکو اجراکوسته بول اسی نشتریک رتبه تں استه دمتال منچی نورستانی ګول وعیں تع پعں سته ۱۰ماچ جعی با سته اموسته زروارمښ په تتی آ ړه ورں لتری دی پعل اسی چه سته مښ سته زعں سته بولا کی که. کی ولتں دوڅ تع پولسه تی پچیڅ جه وڅه ماچ چه نورستانی تع ورں کله کتی جیعیسته بیبا ایکه بتاسی کی چیره ی بعم نوشتں (کمربند) لیشلا چه اتکی آړه لوکی لوکی ګګں عیک لشی سته بول اسی ایکه اموسته آسته نیزه اموسته ترواچ کی وابیبا ستا پنعں کں نچال اسی. اګرسته شوره ماچ امکی بره پیوه امتره سه سیں تع پچیڅ تع ګاتی وڅه تع پولسه تی امتره جیعیسته بیبا سته اموسته بعم نوشتں تں آجست لتری لشیل اسی چه سته مښ زعں بول اسی کی اینه آجست منچی اسه کی که.
کی ولتں امکی شوره ماچ تع اماچ معه با سته تں تتی آړه امکی ده چه کچی ډن بامریک که کښی کښی کتی ووشی سته بول اسی چه ایکه مښ منچی زعں ل اسی کی اینه آجیست منچی اسی کی که. امکی شوره ماچ معه با اینه چاراسی کی معسته شنیں تں اتوته تتی سته مښ په تتی کی سته کله کوسته لتری اسیه بامکیاں دی ال کنه موں مښ ګاتی ووتسته بول اسی اتکی ستع مښ په تتی سته سته کنه تں چه شنیں تں اتوتعسته بیبا اتکی چوعنپورں ډاټ ښپں وه تی (مرں ناټ) سکال اله ګوله مښ ګاتی پشنتں وتسته بول اسی. سته کی کودیوم کعسته ای باامکیاں تں لسته که لی قیمتی ټیکه تں ستوره تی سته مښ نچاسته بول اسی.
ایکے معسته تں کی شوره ماچ معسته بیبا سته تں۷ واس بوعں ویک ناټ کتی للوکوسته مښ کنه موں کول اسی سوت واس پټیاره ګاتی پشنتں ګاسته بول اسی .لے ښګین بوله مښ اینه دری ولتں ایموسته ګول وعیں اسلام سته دین سته عوچ وارتں ایمان نصیب بوتی امکی آړه کویں سته کی چارجے اوتیں نشیں شریعت سته پوت وعاں تع برعں اسیه با امکیاں تع دی اوکښه تی لی وارسته پوت امشیں کں اتیوروک کعیسه، اینه بګانه ال ننوعیں سته لی وارجی رحمت تں بلیوک شکورکتی یا سته بتات جی کودیوم لسته که پمیوک ګاتت سوره امکی کودیوم چی بلیوک کویں ستع ایموسته ګول تں ویں تع به پا ته تتی سته کودیوم اسی دوی اوکښه تی لی وارسته پوت اتیوروک کعیسه.
سون ارا سلیمان(نورستان در گذرگاه تاریخ) کتاب تعں
نورستانی تں پلنګاله ګوښع عبدالرزاق
