چرا افغانستان هنوزهم نیازمند کمک‌های جهانی‌است؟

با گذشت حدود بیست‌سال از پایه‌گذاری نظام جدید افغانستان و سرازیرشدن میلیاردها دالر کمک جهانی به این کشور، افغانستان هنوزهم یکی از کشورهایی است شدیداً به کمک‌های بیرونی نیازمند است. هنوزهم درآمدهای داخلی افغانستان نمی‌تواند مصارف و بودجه دولت را تأمین کند. بخش اساسی بودجه دولت افغانستان از منابع بیرونی و کمک‌های جهانی تمویل می‌شود. اقتصاد کشور مصرفی است. بیلانس صادرات و واردات متوازن نیست. معادن و ذخایر زیرزمینی کشور دست ناخورده باقی مانده است. زراعت کشور میکانیزه نشده و توسعه نیافته است. روی پروژه‌های زیربنایی، شغل‌آفرین و درامدزا کار چندانی صورت نگرفته است. جامعه افغانستان یکی از فقیرترین جوامع در میان کشورهای همسایه و منطقه است. بیش از پنجاه درصد مردم افغانستان زیر خط فقر زندگی می‌کنند. فقر، بیکاری و مهاجرت از چالش‌های اساسی مردم افغانستان است. حالا به این پرسش باید پاسخ داد که دلیل این وضعیت چیست و چرا ما نتوانستیم در دو دهه اخیر از فرصت‌های پیش آمده استفاده کرده و روی پای خود بایستیم؟. بزرگترین عامل ضعف اقتصادی، فقر و ناچاری در افغانستان، دوام جنگ و خونریزی است. دوام جنگ مانع این شده که دولت روی زیربناها سرمایه گذاری کند، معادن را استخراج نماید، زراعت را توسعه بخشد، آب‌ها را مهار کند و زمینه کار و اشتغال را برای مردم فراهم کند و در نهایت جلو نابسامانی‌های اقتصادی را بگیرد. بخش بزرگ منابع دولت روی جنگ علیه گروه‌های تروریستی و تأمین امنیت کشور به مصرف می‌رسد. طالبان و گروه‌های تروریستی دیگر که علیه دولت افغانستان می‌جنگند، تنها به جنگ و خونریزی بسنده نکرده اند. این گروه‌ها همه روزه تأسیسات عام‌المنفعه را نابود می‌کنند، سرک‌ها و شاهراه‌های عمومی را تخریب می‌کنند، مکاتب را آتش می‌زنند و جلو ساخت‌وساز و کار روی پروژه‌های حیاتی را می‌گیرند. تصاویر و ویدیوهایی که این روزها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی پخش و نشر می‌شود، نشان می‌دهد که جنگجویان گروه طالبان شاهراه‌ها را توسط تراکتور و بیلدوزر تخریب می‌کنند. طالبان جاده‌هایی را تخریب می‌کنند که روی ساخت و ساز آن ها مبالغ هنگفتی از بودجه دولت و کمک‌های جهانی به مصرف رسیده است. تخریب جاده‌های عمومی شاهرگ‌های اقتصادی افغانستان را آسیب می‌زند و روند تجارت و داد و ستد افغانستان با کشورهای همسایه را صدمه می‌زند و بطی می سازد. اخاذی‌ها طالبان از کاروان‌های تجارتی و اموال وارداتی و صادراتی از دیگر موانع فرا راه توسعه تجارت و رشد اقتصادی افغانستان است. ناامنی‌های ناشی از فعالیت‌های تروریستی و تخریبی طالبان و گروه‌های تروریستی زمینه را برای رشد گروه‌های مافیایی و مجرمان جنایی نیز مساعد ساخته است. فعالیت شبکه‌های جرمی و اختطاف و گروگان گیری تاجران و سرمایه‌گذاران و عدم مصئونیت دارایی‌ها در افغانستان جلو سرمایه‌گذاری در این کشور را گرفته است. ناامنی سبب فرار سرمایه‌ها از کشور شده است. در حال حاضر هیچ سرمایه‌گذار داخلی و خارجی جرئت نمی‌کند که در افغانستان سرمایه‌گذاری کند. دوام جنگ دلیل اصلی بی‌ثباتی امنیتی و اقتصادی، تخریب زیربناها، افزایش میزان فقر، بیکاری و زمینه ساز فرار سرمایه‌ها از کشور شده است. تا زمانی که این جنگ بنیادبرانداز متوقف نشود و ثبات سیاسی و امنیتی در این کشور حاکم نگردد، هیچ امیدی به رشد اقتصادی و خودبسندگی افغانستان نخواهد بود. به همین دلیل کشورهای کمک‌کننده در نشست ژینوا که هفته گذشته به منظور تجدید تعهد جامعه جهانی به دولت و مردم افغانستان برگزار شد، خواستار آتش‌بس فوری و توقف جنگ و خشونت در این کشور شدند. زیرا در موجودیت جنگ افغانستان همچنان به کمک کشورهای بیرونی نیازمند خواهد ماند و هیچگاهی به خودکفایی اقتصادی دست نخواهد یافت.