دست‌آوردها و چالش‎ها در ولایت بدخشان؛ مقامات وضعیت را امیدوار کننده می‎خوانند

بدخشان که در شمال شرق افغانستان موقعیت دارد، هم مرز با سه کشور همسایه می‎باشد. در جنوب با کشور پاکستان در شرق به امتداد هفتادو پنج کیلومتر با کشور چین از طرف شمال با تاجیکستان هم سرحد است. بدخشان نظر به این موقعیت جغرافیایی دارای معادن سرشار قیمتی نیز می‎باشد، اما با تأسف روند استخراج معادن، بازسازی و ساخت و ساز زیربناها در بدخشان قناعت بخش نیست و بیشتر باشندگان آن با فقر و بی کاری دست و پنجه نرم می کنند.

برای آگاهی بیشتر از وضعیت کنونی و شرایط زندگی مردم این ولایت، صحبتی دارم با سخنگوی ولایت، رییس معارف و رییس صحت‎‏عامه این ولایت.

در آغاز نیک محمد نظری سخنگوی ولایت بدخشان با تعریفی از وضعیت امنیتی این ولایت چنین گفت: در حال حاضر وضعیت امنیتی در بدخشان قناعت بخش است. تنها دو ولسوالی این ولایت(وردوج و یمگان) از چهار سال به اینسو تحت تصرف طالبان قرار دارند. خوشبختانه طی چند سالی که گذشت طالبان در سایر ولسوالی‎ها تعرضات قوی نداشتند و همیشه با مقاومت نیرو‎های دلیر امنیتی مواجه شده‎اند. چنانکه طی هفته‎ای که گذشت، طالبان از چندین استقامت بر ولسوالی ارغچخواه حمله کردند که برای مدت کوتاهی این ولسوالی به تصرف آنها بود، اما نیروهای امنیتی به کمک نیروهای هوایی موفق به باز پس گیری این ولسوالی شدند و تلفات سنگین بر دشمن وارد نمودند.

  آقای نظری در مورد ساخت و سازها و کارهای زیربنایی که در یک سال گذشته در بدخشان صورت گرفته گفت: خوشبختانه سالی که گذشت برای مردم بدخشان از لحاظ بازسازی و نوسازی بهترین سال بود. در این سال بهترین پروژه‎ها مانند: اعمار سرک‎ها، کلینیک‎ها، ساخت مکاتب و اعمار دیوار‎های استنادی تطبیق گردیده، همچنان کار احداث یکی از راه‎های عمومی که افغانستان را به تاجیکستان وصل می‎نماید و راه مهم ترانزیتی است در ولسوالی اشکاشم و بهارک جریان دارد و از ولسوالی وردوج که تحت تصرف طالبان است می‎گذرد، اما طالبان در کار ساخت آن ممانعتی ندارند.

از آنجاییکه بدخشان یکی از ولایت‎های است که راه های صعب‎العبور و دشوار گذر زیاد دارد، همه ساله در فصل سرما از اثر برف‎باری های سنگین راه های رفت و آمد برخی ولسوالی ها به مرکز ولایت مسدود می‎گردد. با توجه با این، مردم محل با مشکلات زیاد موجه می‌شوند. کارکرد حکومت برای باز نگهداشتن این راه‎ها چه است؟

آقای نیک محمد نظری در این مورد گفت: در ولایت بدخشان سال گذشته، شاهد سنگین‎ترین برف باری طی چهل سال اخیر بودیم که بسیار سنگین و بی سابقه بود.

با آنهم حکومت محلی تلاش کرد در آغاز فصل سرما با شرکت قرار دادی، راه ولسوالی‎های که نزدیک به مرکز ولایت استند در جریان برف‎باری باز شود. ولی در بعضی از ولسوالی‎ها که واقعاً صعب‎العبور استند، هنوز هم راه‎ها مسدود است مانند: ولسوالی اشکاشم، زیباک که حکومت در تلاش است تا در چند ماه آینده باز نماید. ولی باشنده‎گان این مناطق مشکلات شانرا مطابق پروتوکولی که وزارت خارجه با کشور تاجیکستان امضأ کرده می‎توانند از طریق پل‎های مشترک حل نموده، اموال تجارتی و مورد نیاز شان را وارد افغانستان نمایند و از طریق شیرخان بندر وارد کابل بسازند، در بخش صحت می‎توانند به شفاخانه‎های بدخشان و تاجیکستان مراجعه نمایند.

وی در بارۀ اینکه چند فیصد مردم بدخشان به آب آشامیدنی صحی دسترسی دارند گفت: در شهر فیض‎آباد از لحاظ آب آشامیدنی مشکل وجود ندارد. اما در بعضی از ولسوالی‎ها مردم مشکل دسترسی به آب آشامیدنی دارند. در پلان است تا با همکاری حکومت مرکزی ولسوالی‎های که با مشکل کمبود آب آشامیدنی مواجه اند مشکل شان حل گردد.

از سویی هم ولایت بدخشان از لحاظ جغرافیایی در موقعیت خاصی قرار دارد. مردم آن با مشکلات تعددی مانند: عدم دسترسی به آب آشامیدنی صحی، کمبود زمین‎های زراعتی، عدم دسترسی به مکاتب معیاری و سایر مشکلات عمده مواجه استند.

آقای روح الله محقق رئیس معارف این ولایت در مورد وضعیت تعلیمی این ولایت چنین گفت: در ولایت بدخشان ۶۶ باب مکتب فعال است که از قشر اناث و قشر ذکور مصروف آموزش استند، در حال حاضر هیچ مکتب در ولایت بدخشان مسدود نیست. در سال که گذشت موفق شدیم مکاتبی که در ولسوالی های ناامن وردوج و یمگان بر روی دانش آموزان مسدود بودند را  بازگشایی نماییم.

اما مشکلاتی که در معارف ولایت بدخشان است، کمبود بست معلمان مسلکی در مکاتب است، در بسیاری از مکاتب معلمان مسلکی برای تدریس درست وجود ندارد.

همچنان مکاتب ساختمانهای معیاری ندارند. هم اکنون قشر اناث به خاطر نداشتن تعمیر در مکاتب حتی نبود خیمه، کمتر حاضر میشوند به مکتب بیایند. شاگردان از صنف چهار تا شش نسبت صعب العبور بودن راه ها از رفتن به مکاتب باز می مانند. در مجموع در تمام ولسوالی ها مکتب وجود دارد اما تعمیر اساسی ندارند، حتی خیمه هم موجود نیست. همچنان شاگردان ما با  کمبود کتب درسی مواجه استند و شاگردان به تعداد مضامین که تدریس می شود کتاب در دسترس ندارند. و بسیاری از تعمیرات کهنه در حال از بین رفتن است ، کمبود معلم در مکاتب ولایت بدخشان بسیار جدی است ، با آنکه از طریق استخدام معلمان حق‎الزحمه خواستیم مشکلات را حل بسازیم اما باز هم مشکلات وجود دارد.

آقای محقق از وزارت معارف می خواهد شاگردان را در این ولایت از درس خواندن در فضای باز وسایر مشکلات نجات بدهد.

اما با موجودیت مشکلات زیاد در سطح معارف در ولایت بدخشان وضعیت صحی و عرضه خدمات صحی را رئیس صحت عامه ولایت بدخشان داکتر نورخاوری در مقایسه به سالهای گذشته خوب گزارش داده گفت: بر اساس سروی که در سال۲۰۰۲ در ولایت بدخشان داشتیم طی چند سال در صد هزار ولادت زنده شش هزار مادر هنگام ولایت جان شانرا از دست می‎دادند که درشت و نگران کننده بود. این رقم در حال حضر کاهش یافته، همچنان در همکاری با وزارت صحت عامه توانستیم در بیست و هشت ولسوالی ، مراکز صحی جامع و شفاخانه ها را ایجاد و  با  کیفیت نگهداریم، هیچ مرکز صحی در ولایت بدخشان مسدود نیست، چه در ساحات امن و چه ساحات ناامن عرضه خدمات صحی جریان دارد. تمام مردم بدخشان بخصوص خانمها دسترسی کامل به خدمات صحی دارند. همچنان امبولانس مجهز و برنامه رجعت دهی را به شفاخانه‎ها داریم، در ولسوالی های معروض به خطر ، قبل از قبل به صورت مکمل ادویه و وسایل طبی را آماده می سازیم، در جاهایی که شفاخانه ندارد در صدد ایجاد شفاخانه استیم.

داکتر خاوری افزود: در ولسوالی های سرحدی نیز خدمات صحی داریم، مطابق تفاهمنامۀ که با دولت تاجیکستان امضا شده هرگاه واقعات عاجل در این ولسوالی ها پیدا می شود، بدون پاسپورت و یا اسناد آنها را بپذیرند و به شفاخانه های تاجیکستان انتقال می یابند  و تحت معالجه قرار می گیرند. با آنکه عرضه خدمات صحی نسبت به سالهای قبل پیشرفت خوبی داشته و در سراسر ولایت بدخشان ۱۱۰ مرکز صحی و ۱۱۵ مرکز صحی اساسی و شفاخانه های ولسوالی را داریم که عملاً در آن عرضه خدمات صحی می شود.

همچنان نظربه توجه حکومت به وضعیت صحی در این ولایت، آشیانه صحی ایجاد شده، البته در جاها که نفوس از یک تا چهار هزار است و یا نفوس تا پنج صد تن است و حتی در قله های کوه که مردم زنده گی دارند آشیانه های صحی  فعال است و عرضه خدمات صحی دارند.

داکتر خاوری در قسمت مشکلات در عرضه خدمات صحی برای مردم می‎گوید: از هرنگاه خدمات صحی در این ولایت به گونه بهتر انجام می شود، یعنی کمبود قابله و نرس نداریم، در حال حاضر ۳۰۰۰ قابله از قشر اناث و ۳۰۰۰ نرس آموزش دیده داریم، در هر مرکز صحی حداقل یک یا دو خانم مؤظف استند، برای تداوی قشر اناث و در ضمن ۱۳۰ مرکز بشمول آشیانه فعال است. در عین حال موسسه آغاخان با ما همکاری دارد و تعهد دارد تا مراکز صحی هیچگاه بدون کمپاین استخدام نباشد. رسیدگی به واقعات عاجل صورت بگیرد و همچنان ۶۰ بستر برای بخش نسایی ولادی منظور شده که بزودترین فرصت در اختیار‎ ما قرار خواهد گرفت.

اما مشکلی که در عرصه خدمات صحی وجود دارد، این است که در شفاخانه های موجود بخش‎های ارتوپیدی و گوش و گلو وجود ندارد. در صورت واقع عاجل و مسدود بودن راه، مریضان به شفاخانه ‎های حوزه وی رجعت داده می شوند. اما تلاش‎ها بر این است که مرکز ارتوپیدی و شفاخانه در ولایت بدخشان اعمار شود تا این مشکل عمده نیز حل گردد.

مهوش فخری