عاقبت خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا چه خواهد شد؟

اگر طرح ترزا می در پارلمان بریتانیا رأی نیاورد، معلوم نیست چه پیش خواهد آمد رهبران کشورهای اتحادیه اروپا در نشست بروکسل در روز ۲۵ نوامبر ۲۰۱۸ پیش‌نویس توافق‌نامه خروج بریتانیا از این اتحادیه را تصویب کردند. حالا این سوال پیش می‌آید که بعد از این چه اتفاقی خواهد افتاد؟

بریتانیا قرار است ساعت ۱۱ شب روز ۲۹ مارچ ۲۰۱۹ اتحادیه اروپا را ترک کند. در همه‌پرسی‎های که سال ۲۰۱۶ برگزار شد، ۵۱.۹ درصد از مردم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا رأی دادند و ۴۸.۱ درصد به باقی ماندن در آن بریتانیا و اتحادیه اروپا بیش از یک سال برای رسیدن به توافق بر سر نحوه این جدایی و چگونگی رابطه دو طرف بعد از برگزیت مذاکره کردند. این توافق در نهایت حاصل شد و ترزا می توانست موافقت اعضای کابینه خود را هم بدست بیاورد. حالا نوبت نمایندگان مجلس بریتانیا است که به آن رأی بدهند. این توافق باید در نهایت رأی پارلمان اروپا را کسب کند و در شورای اروپا تصویب شود.

حمایت کابینه از پیشنهاد ترزا‏می بعد از ماه‎ها مذاکره که اغلب با تنش همراه بود، دولت بریتانیا و اتحادیه اروپا بر سر پیش‌نویس برگزیت به توافق رسیدند. در جلسه کابینه بریتانیا این توافق ۵۰۰ صفحه‌ای به بحث گذاشته شد.

 این جلسه چند ساعت بیشتر از مدت تعیین‌شده طول کشید و سرانجام خانم می، اعلام کرد که کابینه از پیش‌نویس او برای توافق برگزیت حمایت می‌کند. او به اعضای کابینه خود گفته بود که این توافق بی عیب و نقص نیست اما بهترین توافقی است که دولت می‎توانسته به آن دست یابد.

این توافق چقدر مهم است؟

پیش‌نویسی که ترزا می، صدراعظم بریتانیا و اتحادیه اروپا بر سر آن به توافق رسیده‌اند، برای نهایی شدن نیازمندی برخی تغییرات است اما در اصل همان موافقت‎نامه‌ای‌است که شرایط خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا را مشخص می‎کند. لندن و بروکسل بیش از یک سال برای رسیدن به این توافق تلاش کردند.

ترزا می، پیشتر موفق به جلب حمایت کابینه بریتانیا شده بود و سران اتحادیه اروپا هم در نشستی این توافق‎نامه را تصویب کردند. انتظار می‎رود این قرارداد تا پیش از کریسمس ۲۰۱۸ (اوایل دی ۱۳۹۷) در مجلس بریتانیا هم به رأی گذاشته شود.

مسئله مرز ایرلند

یکی از موانع مهم بر سر توافق بریتانیا و اتحادیه اروپا ، مسئله مرز میان جمهوری ایرلند و ایرلند شمالی بود. هر دو طرف متعهد شده‎اند که دوباره یک مرز مشخص همراه با پست‌های بازرسی بین دو ایرلند کشیده نشود. آن‌ها معتقدند این کار توافق صلح بین این دو کشور را به خطر می‎اندازد.

با این حال دو طرف هنوز نمی‌دانند چگونه می‌توانند چنین چیزی را تضمین کنند.

 اتحادیه اروپا تأکید دارد، در صورتی که هر گونه توافق تجاری میان اروپا و بریتانیا در آینده موفق به حفظ مرز به شکل کنونی نشود ترتیبات “پشتیبان” (Backstop) برای جلوگیری از کشیده شدن یک مرز فیزیکی به اجرا در آید.

ترتیبات پشتیبان که در پیش‌نویس برگزیت مطرح شده قرار است از بازگشت “مرز سخت” بین دو ایرلند جلوگیری کند، به این ترتیب که بریتانیا را مؤظف می‌کند برای مدتی محدود در چارچوب مقررات گمرکی اتحادیه اروپا عمل کند.

تکلیف روابط تجاری چه خواهد شد؟

طرح کلی یک توافق تجاری – که دو طرف مذاکره از آن به عنوان ” بیانیه سیاسی” نام می‌برند- همزمان با توافق خروج منتشر می‌شود. اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، در مورد جزئیات مربوط به چگونگی روابط تجاری بعد از برگزیت در طول دوره ۲۱ ماهه گذار، توافق خواهد شد؛ دوره‎ای که قرار است شکاف میان دوران بعد از خروج رسمی بریتانیا از اتحادیه اروپا و برقراری روابط تازه را کم کند.

بعد چه خواهد شد؟

ترزا می، بعد از جلب حمایت اعضاء کابینه، حالا در سخت‌ترین مبارزه زندگی سیاسی خود، باید موافقت نمایندگان مجلس را هم جلب کند.

می، اکثریت مجلس عوام را در اختیار ندارد و بسیاری از نمایندگان حزب خود او هم مانند نمایندگان حزب کارگر و سایر احزاب مخالف، یا نسبت به برنامه‌های او برای برگزیت تردید دارند و یا به شکل علنی با آن‌ها مخالف اند.

 حزب اتحادگرای دموکراتیک از ایرلند شمالی (دی‌یوپی) که ترزا می برای کسب آرا کلیدی به آن محتاج است هم اعلام کرده احتمالاً علیه توافق خروج رأی می‌دهد چون معتقد است این طرح یکپارچگی بریتانیا را به خطر می‌اندازد.

با این که پیشنویس ترزا می، حمایت کابینه را بدست آورده، اما وزرایی که به تازگی استعفا دادند معتقد بودند این توافق بریتانیا را تحت کنترل اتحادیه اروپا نگه خواهد داشت و یک برگزیت واقعی به حساب نمی‎آید.

حالا همه چشم‌ها به مجلس عوام دوخته شده. اگر تنها گزینه پیش روی نمایندگان پذیرش طرح پیشنهادی ترزا می یا رد توافق باشد، احتمالا بسیاری از کسانی که مردد هستند، از صدراعظم حمایت خواهند کرد و این چیزی است که دولت به آن امید بسته است. نمایندگان حزب کارگر و برخی اعضا حزب محافظه کار در تلاشند گزینه‌های بیشتری به رأی گذاشته شود.اگر طرح ترزا می رأی نیاورد، معلوم نیست چه پیش خواهد آمد؛ این امکان وجود دارد که مذاکره با اتحادیه اروپا از سر گرفته شود. اما بسیاری معتقدند دوران ریاست ترزا می بر دولت به پایان خواهد رسید. ممکن است یک انتخابات سراسری صورت بگیرد و یا یک صدراعظم جدید انتخاب شود.

برخی نمایندگان حزب کارگر و محافظه‌کار امیدوارند ترزا می تاریخ برگزیت را به عقب بیندازد و یک رفراندوم جدید برگزار کند، چیزی که او بارها گفته حاضر به انجامش نیست